Rzadkie zespoły biegunkowe wywołane przez pierwotniaki.Cyklosporoza

Rzadkie zespoły biegunkowe wywołane przez pierwotniaki.Cyklosporoza
Cyklosporoza jest inwazją pasożytniczą przewodu pokarmowego wywołaną przez Cyclospora cayetanensis, pierwotniaka należącego do kokcydiów. Zarażenie wywołuje wodnistą biegunkę o charakterze nawrotowym, której towarzyszą inne objawy ze strony przewodu pokarmowego. W okresie bezbiegunkowym nierzadko występują zaparcia.

Epidemiologia

Cyklosporoza jest parazytozą kosmopolityczną. Inwazja szerzy się drogą fekalno-oralną. Źródłem zarażenia jest skażona oocystami Cyclospora cayetanensis woda, pokarmy, zwłaszcza warzywa i owoce. Bezpośredni kontakt z osobą chorą nie stanowi ryzyka zarażenia. W trakcie wydalania z kałem oocysty Cyclospora cayetanensis nie są materiałem zakaźnym dla drugiego człowieka. Dopiero po kilku-kilkunastu dniach przebywania w środowisku zewnętrznym oocysty nabywają zdolności inwazyjnych. Cyclospora cayetanensis jest jednym z czynników etiologicznych biegunki podróżnych. Przypadki inwazji dotyczą osób podróżujących do krajów o niskim standardzie sanitarno-higienicznym i socjoekonomicznym strefy klimatu ciepłego i gorącego. Cyclospora cayetanensis jest patogenem oportunistycznym wywołującym biegunkę u osób z niedoborami odporności.

Etiologia

Czynnikiem etiologicznym jest Cyclospora cayetanensis, pierwotniak należący do kokcydiów.

Patofizjologia

Inwazja wywołuje zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego. Opisywano przypadki z zajęciem dróg żółciowych i objawami cholangitis.

Objawy kliniczne cyklosporozy

Zarażenie wywołuje wodnistą biegunkę o charakterze nawrotowym, której towarzyszą inne objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, bóle brzucha i wzdęcia. W okresie wyciszenia nierzadko występują zaparcia.

Diagnostyka

Metodą z wyboru jest badanie mikroskopowe kału w świetle ultrafioletowym. Rutynowe badanie parazytologiczne kału pod mikroskopem jest mało przydatne. Pomocne bywa barwienie preparatów metodą Ziehla-Neelsena. Istotne znaczenie ma oglądanie wielu próbek kału, ze względu na nieregularność wydalania oocyst Cyclospora cayetanensis, nierzadko w znikomej liczbie. Identyfikacja pierwotniaka potwierdza inwazję.

Różnicowanie

Cyklosporozę należy różnicować z giardiozą, kryptosporydiozą, izosporozą. Ponadto trzeba uwzględnić biegunki infekcyjne o innej etiologii oraz zaburzenia czynnościowe jelit.

Leczenie

U osób immunokompetentnych można zastosować nitazoksanid w dawce 500 mg 2 razy na dobę przez 7 dni. Efekt terapeutyczny uzyskuje się również po podaniu kotrimoksazolu w dawce 960 mg 2 razy na dobę przez 7 dni. W przypadku osób z niedoborami immunologicznymi wskazane jest podwojenie dawki dobowej (4 razy 960 mg) i przedłużenie kuracji do 10 dni. Następnie należy prowadzić leczenie podtrzymujące, podając kotrimoksazol w dawce 960 mg 3 razy w tygodniu. W leczeniu cyklosporozy zastosowanie ma również cyprofloksacyna. Zalecane dawkowanie to 2 razy 500 mg przez 7 dni. Terapia podtrzymująca u osób z zaburzeniami odporności polega na podawaniu cyprofloksacyny w dawce 500 mg 3 razy w tygodniu. Nie zaleca się stosowania leków hamujących perystaltykę jelit.

Zapobieganie

Postępowanie zapobiegawcze polega na przestrzeganiu podstawowych zasad higieny, spożywaniu wody uzdatnionej do picia oraz unikaniu produktów spożywczych, które mogą być skażone patogenami chorobotwórczymi, w tym oocystami Cyclospora cayetanensis.

Rokowanie

Rokowanie jest pomyślne u osób ze sprawnym układem odpornościowym, u zakażonych HIV uzależnione od skutecznej cART.


Źródło: Kajfasz P.: Rzadkie zespoły biegunkowe wywołane przez pierwotniaki [w:] Cianciara J.,  Juszczyk J. (red.): Choroby zakaźne i pasożytnicze, tom II. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2012, s. 645-646.