Terlipresyna posiada też śladowe zdolności pobudzania receptora wazopresynowego typu V2, ktory odpowiada głównie za regulację osmolalności krwi na drodze resorpcji wody w kanalikach zbiorczych nerki [1]. Z tego powodu u chorych otrzymujących terlipresynę należy liczyć się z możliwością wystąpienia polekowej hiponatremii. Istnieją też eksperymentalne dowody wskazujące, że pobudzenie receptorow wazopresynowych V2 powoduje rozszerzenie naczyń łukowatych nerek ze zwiększeniem przepływu krwi w warstwie miąższowej nerek [2].
Terlipresyna jest prolekiem ulegającym zmianie w formę aktywną po odłączeniu trzech reszt glicylowych. Jej okres półtrwania we krwi wynosi 50-80 minut. Metabolizm leku odbywa się przy udziale endo- i egzopeptydaz. Jedynie około 1% leku jest wydalane przez nerki w postaci niezmienionej [3, 4].
Działanie miokonstrykcyjne terlipresyny dotyczy nie tylko błony mięśniowej naczyń, ale również mięśni gładkich poza układem krwionośnym. Skutkuje to między innymi zwiększeniem perystaltyki przełyku, żołądka i jelit, a także nasileniem aktywności skurczowej macicy [5]. Poza bezpośrednim wpływem na receptory V1 postulowane są również inne, pośrednie mechanizmy działania naczynioskurczowego terlipresyny. Jednym z nich jest hamowanie wytwarzania przez śródbłonek tlenku azotu [6]. Innym jest stwierdzone w badaniach in vitro blokowanie przez ten lek kanałów potasowych ATP‑zależnych, znajdujących się w mięśniówce gładkiej naczyń [7].
Obkurczenie naczyń trzewnych i zmniejszenie napływu krwi do żyły wrotnej zmniejsza ciśnienie wrotne, włącznie ze spadkiem ciśnienia w żylakach przełyku, przy jednoczesnym wzroście całkowitego przepływu krwi przez wątrobę [8, 9]. Wlew terlipresyny zmniejsza ciśnienie krwi w żylakach przełyku nawet o 35%, a efekt ten jest tym większy, im wyższe jest ciśnienie wrotne [10‑12]. Ze względu na te właściwości terlipresyna jest lekiem rekomendowanym w terapii krwawień pochodzenia żylakowego u chorych z marskością wątroby [13‑15].
Terlipresyna jest lekiem znacznie lepiej tolerowanym od wazopresyny, może jednak być przyczyną działań niepożądanych, szczególnie w grupie chorych obciążonych kardiologicznie. Podczas stosowania terlipresyny nasileniu mogą ulegać dolegliwości stenokardialne, rzadziej występującymi powikłaniami są przełom nadciśnieniowy, groźne zaburzenia rytmu serca oraz ostre niedokrwienie kończyn lub jelit [15]. Z tego powodu chorzy leczeni terlipresyną mogą skarżyć się na bóle brzucha, biegunkę, ból stóp lub bradykardię [13].
Piśmiennictwo
1. Holmes C.L., Patel B.M., Russel J.A., Walley K.R.: Physiology of vasopressin relevant to management of septic shock. Chest 2001, 120, 982‑1002.
2. Leithead J.A., Hayes P.C., Ferguson J.W.: Review article: advances in the management of patients with cirrhosis and portal hypertension‑related renal dysfunction. Aliment Pharmacol Ther 2014, 39, 699‑711.
3. Nillson G., Lindblom P., Ohlin M., Berling R., Vernersson E.: Pharmacokinetics of terlipressin after single i.v. doses to healthy volunteers. Drugs Exp Clin Res 1990, 16, 307‑14.
4. Saner F.H., Canbay A., Gerken G., Broelsch C.E.: Pharmacology, clinical efficiacy and safety of terlipressin in esophageal varices bleeding septic shock and hepatorenal syndrome. Expert Rev Gastroenterol Hepatol 2007, 1, 207‑217.
5. Freeman J.G., Cobden I., Record CO.: Placebo‑controlled trial of terlipressin (glypressin) in the management of acute variceal bleeding. J Clin Gastroenterol 1989, 11, 58‑60.
6. Kusano E., Tian S., Umino T., Tetsuka T., Ando Y., Asano Y.: Arginine vasopressin inhibits interleukin‑1β‑stimulated nitric oxide and cyclic guanosine monophosphate production via the V1 receptor in cultured rat vascular smooth muscle cells. J Hypertens 1997, 15, 627‑32.
7. Wakatsuki T., Nakaya Y., Inoue I.: Vasopressin modulates K(+)‑channel activities of cultured smooth cells from porcine coronary artery. Am J Physiol 1992, 263, H491‑H496.
8. Hansen E.F., Strandberg C., Højgaard L., Madsen J., Henriksen J.H., Schroeder T.V. i wsp.: Splanchnic haemodynamics after intravenous terlipressin in anaesthetised healthy pigs. J Hepatol 1999, 30, 503‑10.
9. Pliska V., Chard T., Rudinger J., Forsling M.L.: In vivo activation of synthetic hormonogens of lysine vasopressin: Na‑glycyl‑gly cylglycyl‑[8‑lysine] vassopressin in the cat. Acta Endocrinol (Copenh) 1976, 81, 474‑81.
10. Döhler K.D., Meyer M.: Vasopressin analogues in the treatment of hepatorenal syndrome and gastrointestinal haemorrhage. Best Pract Res Clin Anaesthesiol 2008, 22, 335‑50.
11. Nevens F., Van Steenbergen W., Yap S.H., Fevery J.: Assesment of variceal pressure by continuous non‑invasive endoscopic registration: a placebo controlled evaluation of the effect of terlipressin and octreotide. Gut 1996, 38, 129‑34.
12. Moller S., Hansen E.F., Becker U., Brinch K., Henriksen J.H., Bendtsen F.: Central and systemic haemodynamic effects of terlipressin in portal hypertensive patients. Liver 2000, 1, 51‑9.
13. Wróblewski E., Dąbrowski A.: Zasady leczenia krwawień z żylaków przełyku. Przegl Gastroenterol 2010, 5, 123‑44.
14. Ioannou G., Doust J., Rockey D.C. Terlipressin for acute esophageal variceal hemorrhage. Cochrane Database Syst Rev 2003, 1: CD002147.
15. Dell’Era A., de Franchis R., Iannuzzi F.: Acute variceal bleeding pharmacological treatment and primary/secondary prophylaxis. Best Pract Res Clin Gastroenterol 2008, 22, 279‑94.
Źródło: Fragment artykułu: Żorniak M., Błaszczyńska M., Hartleb M.: Terlipresyna w leczeniu zespołu wątrobowo-nerkowego. Gastroenterologia Praktyczna 2014, 4(25), 55-61.
