W przwołanym powyżej artykule Van der Woude C.J. i wsp. przedstawili podsumowanie dotyczące zasad leczenia chorób przewodu pokarmowego i wątroby u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Autorzy opracowania podkreślają, że w większości przypadków utrzymanie leczenia w okresie ciąży jest niezbędne w celu kontroli choroby. Dowody odnośnie bezpieczeństwa leków i badań są skąpe i czasami trudne w interpretacji. W artykule szeroko omówiono najczęstsze problemy gastroenterologiczne i hepatologiczne u kobiet w ciąży. Poniżej przedstawiono w tabeli dane o bezpieczeństwie leków i procedur diagnostycznych przedyskutowane w pracy.
|
Problem i lek |
Okres ciąży |
Okres karmienia piersią |
Kat. FDA |
|
Nudności |
|
||
|
Witamina B6 |
Bez zwiększenia ryzyka |
Potencjalnie toksyczny |
A |
|
Metoklopramid |
Nieteratogenny |
Potencjalnie toksyczny |
B |
|
Domperidon |
Nieznane bezpieczeństwo |
Potencjalnie kompatybilny |
C |
|
Prochloropromazyna |
Nieteratogenny |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Prometazyna |
Nieteratogenny |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Ondansetron |
Nieteratogenny |
Potencjalnie kompatybilny |
B |
|
Choroba refluksowa przełyku |
|||
|
Antacida |
Małe ryzyko, minimalna absorbcja |
Małe ryzyko |
Brak danych |
|
Sukralfat |
Małe ryzyko |
Nieznane |
B |
|
H2-blokery (ranitydyna) Inne |
Małe ryzyko Brak danych, prawdopodobnie bezpieczne |
Kompatybilny |
B |
|
Inhibitory pompy protonowej: Omeprazol Pozostałe |
Szkodliwe w bad. doświad. Małe ryzyko |
Brak danych na ludziach, potencjalna toksyczność |
C B |
|
Leki prokinetyczne: Cisaprid
Metoklopramid |
Małe ryzyko
Małe ryzyko |
Ograniczone dane, potencjalnie kompatybilny Ograniczone dane, potencjalnie toksyczny |
|
|
Zespół jelita nadwrażliwego |
|||
|
Loperamid |
Małe ryzyko, unikać w I trymestrze |
Ograniczone dane |
B |
|
Glikol polietylenowy |
Małe ryzyko |
Małe ryzyko |
C |
|
Fosforan sodu |
Małe ryzyko, matczyne działanie niepożądane |
Nieznane |
- |
|
Amitryptylina |
Możliwa teratogenność |
Ograniczone dane |
C |
|
Doksepina, dezipramina |
Ograniczone dane, unikać, jeśli to możliwe |
|
B |
|
Alosetron |
Unikać, jeśli to możliwe, brak danych u ludzi |
Brak danych |
C |
|
Rifaksymina |
Unikać, jeśli to możliwe, brak danych u ludzi Teratogenna u zwierząt |
Brak danych |
C |
|
SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) |
Fluoksetyna: zwiększa ryzyko malformacji, unikać w I trymestrze Paroksetyna: malformacje serca, unikać w I trymestrze Sertralina, citalopram: bez ryzyka malformacji, zachować ostrożność w I trymestrze |
Potencjalna toksyczność
Potencjalna toksyczność
Potencjalna toksyczność |
C
D
C |
|
Nieswoiste choroby zapalne jelit |
|||
|
Mesalazyna |
Małe ryzyko, unikać: powłoki ftalanu bibutylu |
Bez przeciwwskazań |
B |
|
Sulfasalazyna |
Małe ryzyko, połącz z kwasem foliowym |
Ograniczone dane |
B |
|
Kortykosteroidy |
Małe ryzyko, prednizon, prednizolon, metyloprednizolon Nie zalecane: deksametazon, betametazon |
Bez przeciwwskazań, odstęp 4 godziny |
C |
|
Tiopuryny |
Małe ryzyko: azatiopryna, 6-merkaptopuryna 6-tioguanina: unikać, jeśli to możliwe, ograniczone dane |
Ograniczone dane 6-TG unikać, jeśli to możliwe |
D |
|
Anty-TNFalfa |
Małe ryzyko, badania z małą grupą pacjentek |
Ograniczone dane |
B |
|
Metotreksat |
Przeciwwskazany, wstrzymać na 3-6 m-cy przed planowanym zajściem w ciążę |
Przeciwwskazany |
X |
|
Talidomid |
Przeciwwskazany |
Przeciwwskazany |
X |
|
Metronidazol |
Małe ryzyko |
Ograniczone dane |
B |
|
Ciprofloksacyna |
Ograniczone dane, unikać w I trymestrze |
Ograniczone dane |
C |
|
Choroby wątroby |
|||
|
Kwas ursodeoksycholowy |
Małe ryzyko, niejasny wpływ w I trymestrze |
Kompatybilny |
B |
|
Takrolimus |
Ograniczone dane, małe ryzyko |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Everolimus |
Brak danych, unikać |
Potencjalnie toksyczny |
C/D |
|
Sirolimus |
Ograniczone dane, unikać |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Mykofenolan mofetilu |
Przeciwskazany |
Brak danych, unikać |
D |
|
Propranolol |
I trymestr: małe ryzyko, nieteratogenny II/III trymestr: zahamowanie wzrostu, bradykardia |
Potencjalnie toksyczny |
C/D |
|
Lamiwudyna |
Małe ryzyko |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Rybawiryna |
Przeciwwskazana, teratogenna |
Brak danych, niekompatybilny |
X |
|
Interferon |
Ograniczone dane |
Potencjalnie toksyczny |
C |
|
Penicylamina |
Teratogenna u szczurów, dane sprzeczne |
Potencjalnie toksyczny |
D |
|
Badania diagnostyczne w ciąży |
|||
|
USG |
Badanie preferowane |
||
|
MRI |
Małe ryzyko, bez gadolinu |
||
|
TK |
Unikać. Jeśli konieczne: odroczyć do 20 tygodnia |
||
|
Gastroskopia |
Małe ryzyko |
||
|
Kolonoskopia |
Małe ryzyko, unikać ciśnienia brzusznego |
||
|
Przygotowanie jelita (PEG) |
Małe ryzyko |
||
|
ECPW |
Małe ryzyko, wskazania terapeutyczne, doświadczony endoskopista, ograniczenie czasu napromieniowania, unikanie twardej kopii zdjęć rtg |
||
|
Sedacja: midazolam propofol fentanyl |
Małe ryzyko, jeśli możliwe: unikać w I trymestrze Małe ryzyko Małe ryzyko |
||
Kategoria FDA:
A – w badaniach na kobietach nie wykazano ryzyka
B – badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka lub badania na zwierzętach wykazały ryzyko, ale nie zostało ono potwierdzone w badaniach na kobietach
C – badania na zwierzętach wykazały ryzyko, a badania na kobietach są niedostępne lub brak jakichkolwiek badań
D – udowodnione ryzyko, ale gdy korzyści przewyższają, ryzyko mogą być zastosowane
X – leki absolutnie przeciwwskazane u kobiet w ciąży i starających się o potomstwo
Opracowano na podstawie: van der Woude C.J., Metsalaar H.J., Danese S.: Management of gastrointestinal and liver diseases during pregnancy. Gut 2014; 63: 1014-23.
Lek. Agnieszka Świdnicka-Siergiejko
