Ostre zapalenie trzustki (OZT) występuje u 1-25% pacjentów poddawanych endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW). W większości przypadków OZT ma przebieg łagodny lub umiarkowanie ciężki. Natomiast OZT o ciężkim przebiegu dotyczy około 0,4-0,6% przypadków. Wiele badań, włączając randomizowane badania wieloośrodkowe, wykazało skuteczność indometacyny podawanej doodbytniczo w prewencji OZT po ECPW. Z tego względu obecnie zaleca się, by rutynowo podawać doodbytniczo 100 mg indometacyny bezpośrednio przed lub zaraz po zabiegu ECPW u chorych z ryzykiem OZT po ECPW. Nitraty mogą również odgrywać rolę w prewencji OZT. W 2 z 3 przeprowadzonych metaanaliz wykazano korzystny efekt nitratów w prewencji OZT po ECPW. Do tej pory nie zbadano skuteczności zastosowania indometacyny w połączeniu z podjęzykowo podawanymi nitratami w prewencji OZT po ECPW, co stanowi cel aktualnego randomizowanego, prospektywnego badania opublikowanego przez Sotoudehmanseh i wsp. w American Journal of Gastroenterology.
Do badania włączono 300 pacjentów; wykluczono chorych, u których wcześniej wykonana była sfinkterotomia. Połowa chorych otrzymała indometacynę (czopek doodbytniczo, 100 mg) i nitraty (podjęzykowo, 5 mg), pozostali pacjenci otrzymali czopek indometacyny (100 mg doodbytniczo) i podjęzykowo placebo. Ostre zapalenie trzustki w całej grupie badanej rozwinęło się u 33 pacjentów, w tym u 10 chorych (6,7%) w grupie indometacyna + nitraty i u 23 chorych (15,3%) w grupie indometacyna + placebo (p = 0,016).
Stwierdzono, że stosowanie indometacyny i nitratów wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka względnego OZT o 56,2% (95% CI 50,6-60,8), zmniejszeniem ryzyka bezwzględnego o 8,6% (95% CI 4,7-14,5), a tzw. number needed to treat (NNT) wynosiła 12 (95% CI 7-22). Należy podkreślić, że ponad 80% pacjentów miało czynniki ryzyka (średnio 2,9) wystąpienia OZT po ECPW (zarówno zależne od pacjenta, jak i od procedury), przy czym w obu grupach badania ich częstość była podobna.
Na podstawie uzyskanych wyników autorzy wysunęli następujący wniosek: indometacyna podawana doodbytniczo w połączeniu z nitratami podawanymi podjęzykowo przed ECPW zmniejsza częstość ostrego zapalenia trzustki po badaniu w porównaniu z podawaniem wyłącznie indometacyny.
Opracowano na podstawie: Sotoudehmanseh R., Eloubeidi M.A., Asgari A.A., Farasinejad M., Khatibian M.: A randomized trial of rectal indomethacin and sublingual nitrates to prevent post-ERCP pancreatitis. Am J Gastroentrol 2014 Jun; 109(6): 903-9.
Lek. Agnieszka Świdnicka-Siergiejko
