Mimo że śmiertelność związana z zabiegiem pankreatektomii zmniejszyła się w najlepszych ośrodkach do 2%, problemem pozostają powikłania okołooperacyjne tego zabiegu występujące u 30-50% chorych. Przetoki trzustkowe, przecieki i ropnie są jednym z głównych powikłań zabiegów częściowej resekcji związanych z wydzielaniem soku trzustkowego w okolicy zespolenia lub w miejscu zamknięcia kikuta trzustki. Jak wykazano we wcześniejszych badaniach, trzustkowe przetoki pooperacyjne występują u około 10-28% pacjentów. Potwierdzono również, że obecność przetoki pooperacyjnej zwiększa ryzyko zgonu 2-krotnie. Wcześniejsze badania dotyczące oktreotydu nie dały jednoznacznych wyników i lek ten nie jest rutynowo stosowany w zapobieganiu powstawaniu przetok. Pasyreotyd jest analogiem somatostatyny o dłuższym w stosunku do oktreotydu czasie półtrwania (11 godz. vs. 2 godz.) i szerszym profilu wiązania do receptorów somatostatynowych w porównaniu z innymi analogami (powinowactwo do 4 z 5 receptorów somatostatynowych), zmniejszającym wydzielanie trzustkowe i potencjalnie mogącym zapobiegać występowaniu przetok pooperacyjnych.
W czasopiśmie New England Journal of Medicine opublikowano wyniki badania klinicznego, w którym porównano skuteczność pasyreotydu do placebo w zapobieganiu powstawania przetok trzustkowych. Badanie prowadzono w latach 2009-2013 w Memorial Sloan-Kettering Cancer Center w Nowym Jorku. W tym okresie do badania kwalifikowano chorych poddawanych zabiegowi pankreatektomii (zarówno pankreatoduodenektomii, jak i dystalnej pankreatektomii). Do badania włączono 300 chorych, którzy byli przydzielani losowo do grupy otrzymującej pasyreotyd (900 µg) podskórnie – 152 pacjentów lub placebo – pozostali chorzy. Podawanie leku rozpoczynano rano w dniu zabiegu, a następnie podawano go 2 razy dziennie przez 7 dni. W randomizacji uwzględniano rodzaj resekcji trzustki oraz to, czy na poziomie odcięcia trzustki przewód trzustkowy był poszerzony (> 4 mm). Po zabiegu chorych obserwowano przez 60 dni pod kątem powikłań pooperacyjnych. Częstość występowania przetoki pooperacyjnej, przecieku lub ropnia była istotnie mniejsza w grupie, w której stosowano pasyreotyd (9% vs. 21%, ryzyko względne 0,44). Skuteczność pasyreotydu wykazano zarówno w grupie, w której wykonywano pankreatoduodenektomię (10% vs. 21%), jak i dystalną pankreatektomię (7% vs. 23%). Skuteczność leku potwierdzono również w podgrupie chorych z poszerzonym przewodem trzustkowym (2% vs. 15%) oraz przy nieposzerzonym przewodzie trzustkowym (15% vs. 27%).
Podsumowując, autorzy stwierdzają, że stosowanie pasyreotydu w okresie okołooperacyjnym zmniejsza ryzyko istotnych klinicznie przetok pooperacyjnych. Wyniki badania mogą przyczynić się do rozszerzenia wskazań do stosowania leku. Obecnie FDA (Food and Drug Administration; Agencja ds. Żywności i Leków) dopuszcza stosowanie leku do leczenia pacjentów z chorobą Cushinga, niekwalifikujących się do leczenia operacyjnego.
Opracowano na podstawie: Allen P.J., Gönen M., Brennan M.F. i wsp.: Pasireotide for postoperative pancreatic fistula. N Engl J Med 2014 May 22; 370(21): 2014-2022.
Lek. Paweł Rogalski
