Ponadto w tej grupie chorych obserwowano powrót do nałogu (27-50%) i nawrót choroby podstawowej w przeszczepionym narządzie oraz występowanie innych powikłań narządowych związanych z nadużywaniem alkoholu. Występują także znaczące problemy w procesie resocjalizacji. Nie wyklucza to jednak możliwości, że znaczna liczba pacjentów tej grupy biorców rehabilituje się znakomicie w zakresie funkcji przeszczepionego narządu i aktywności zawodowej oraz społecznej, osiągając ekwiwalentną jakość życia w porównaniu z innymi grupami biorców przeszczepu wątroby.
Pacjenci z alkoholową marskością wątroby bardzo rzadko otrzymywali przeszczep w latach 1975-1985. W 1987 r. grupa badaczy z Pittsburga na podstawie własnych doświadczeń, w tym również niskiego odsetka chorych wracających do nałogu, zrewaluowała obowiązujące dotychczas stanowisko w tej kwestii. Alkoholowa marskość wątroby stała się pełnoprawnym wskazaniem do transplantacji, naturalnie z założeniem przestrzegania przyjętych kryteriów kwalifikacji, szczególnie dotyczących okresu abstynencji. Wyniki przeszczepiania obserwowane po roku i 5 latach (przeżycie biorców około 75%), publikowane obecnie przez większość ośrodków są równie dobre jak uzyskiwane w grupie chorych z pozapalną marskością wątroby, zaś nieco gorsze od osiąganych u chorych z cholestatycznymi chorobami wątroby.
Ponieważ znacząca liczba powikłań w bezpośrednim okresie potransplantacyjnym to powikłania neurologiczne, istnieje pilna potrzeba szczególnie starannej oceny zaburzeń neurologicznych przed przeszczepieniem wątroby. Biorcy z poalkoholowym uszkodzeniem wątroby wymagają także właściwej profilaktyki infekcji wirusem cytomegalii (CMV) z uwagi na częstsze występowanie tego zakażenia w porównaniu z innymi grupami biorców. Należy podkreślić także fakt, iż odsetek retransplantacji w tej grupie chorych jest zaskakująco niski, po 4 latach obserwacji 3% pacjentów wymagało ponownego przeszczepienia w porównaniu z 9% chorych po transplantacji z innych przyczyn.
W wielu ośrodkach wymagany okres abstynencji poprzedzającej OLT wynosi 6 miesięcy. Nie jest to wymóg obligatoryjny we wszystkich ośrodkach. Niektórzy podważają jego znaczenie, argumentując, często słusznie, że ściśle wymagany okres abstynencji nie ma większej wartości prognostycznej. Są ośrodki [np. Department of Transplantation and Hepatobiliary Medicine, The Royal Free Hospital w Londynie, gdzie m.in. powstała praca Psychiatric and social outcome following liver transplantation for alcoholic liver disease: a controlled study (J Psychosomatic Research 1999; 46:359-368), w których nie ma wymogu jakiegokolwiek określonego czasu utrzymywania abstynencji przez osoby z alkoholową marskością wątroby.
W piśmiennictwie podaje się, pomimo przestrzegania tego warunku, stosunkowo wysoki odsetek chorych powracających do nałogu. Ten fakt podkreśla potrzebę dokładniejszej oceny potencjalnych biorców w ramach kwalifikacji do zabiegu przeszczepienia. Biorąc pod uwagę także to, że kryteria pozwalające przewidzieć powrót do nałogowego picia ulegają zmianom, oceniać należy nie tylko rodzaj problemu alkoholowego w kategoriach diagnostycznych (picie szkodliwe lub uzależnienie) i jego nasilenie, ale także aktualny stan psychiczny chorego, jego motywację do utrzymywania pełnej abstynencji alkoholowej i, co się z tym wiąże, rokowanie co do pełnej współpracy po transplantacji z lekarzem prowadzącym, a przede wszystkim ścisłego przestrzegania jego zaleceń. Niezbędne jest oczywiście wykluczenie nadużywania innych niż alkohol substancji psychoaktywnych, w tym leków. Badanie chorego powinno być uzupełnione o zobiektywizowanie podawanych przez niego danych, co najczęściej polega na rozmowie z rodziną i/lub innymi osobami bliskimi, z którymi chory przebywa na co dzień.
Po przeszczepieniu proponuje się prowadzenie dla tej grupy chorych specjalnych programów wsparcia zmniejszających ryzyko powrotu do nałogu. Wciąż poddaje się analizie potencjalne mechanizmy leżące u podstaw nawrotu do nałogu. Zrozumienie tych mechanizmów jest nadal ograniczone. Poświęca się wiele uwagi adaptacji chorego do nowej sytuacji. Praca psychologa klinicznego jest w tym aspekcie nie do przecenienia.
Opinia publiczna wyraża ambiwalentne stanowisko odnośnie do proponowania przeszczepu wątroby biorcy z alkoholowym uszkodzeniem wątroby, zwłaszcza wobec niedostatku narządów. Są to jednak trudne, wręcz nie do rozstrzygnięcia przez lekarza, dylematy etyczne. Szersze ich omawianie wykracza poza ramy tego opracowania.
Źródło: Ołdakowska-Jedynak U., Grobel I.: Alkoholowa marskość wątroby – wskazanie do przeszczepienie wątroby. Ryzyko nawrotu, [w:] Ołdakowska Jedynak U., Pączek I. (red.): Nawrót choroby podstawowej po przeszczepieniu wątroby. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2005.
