Żółtaczka związana z karmieniem piersią jest najczęstszą postacią przedłużającej się żółtaczki u noworodka, związaną z substancjami zawartymi w mleku matki, które hamują wychwyt bilirubiny z krwi dziecka i jej wydalanie [1, 2].

Według niektórych autorów nawet u ok. 50% noworodków karmionych piersią żółtaczka jest bardziej intensywna, a stężenia bilirubiny wolnej (pośredniej) przekraczają granice fizjologii [1, 2]. U około 7% noworodków karmionych piersią stężenie bilirubiny całkowitej przekracza 15 mg%, u mniej niż 1% noworodków przekracza 20 mg/dl.

Patomechanizm rozwoju żółtaczki związanej z karmieniem piersią jest złożony [1-3]. Na proces ten może wpływać wiele czynników, wśród których najczęściej wymienia się poniższe.

2. Zaburzenia przemiany bilirubiny w wątrobie związane z obecnością w pokarmie kobiecym czynników utrudniających glukuronizację.

Kiedyś brano pod uwagę pregnandiol, lipazę lipoproteinową, kwasy tłuszczowe, jednak wyniki najnowszych badań nie potwierdzają ich znaczenia w patologii żółtaczki pokarmu kobiecego. Obecnie uważa się, że istnieje wiele czynników związanych z kontrolowaniem aktywności transferazy glukuronowej oraz związków potencjalnie przenoszonych w mleku kobiecym (np. jonów metali, steroidów lub nukleotydów), które mogłyby wpływać na hamowanie wydalania bilirubiny i powodować hiperbilirubinemię.

Żółtaczce związanej z karmieniem piersią nie towarzyszą inne objawy chorobowe, stan dzieci jest dobry, procesy adaptacji do życia pozamacicznego przebiegają prawidłowo. Stolec i mocz jest prawidłowy [1-4]. Wyniki badań laboratoryjnych są w granicach normy, jedynie stwierdza się podwyższone stężenie bilirubiny wolnej (pośredniej). Wyróżnia się dwie postaci kliniczne tej żółtaczki – wczesną i późną – w zależności od wieku, w którym wystąpiła [1-2].

Postać wczesna, tzw. żółtaczka dzieci karmionych piersią, ujawnia się u około 13% noworodków w 2.-3. dobie życia (stężenie bilirubiny przekracza zwykle 12 mg%), a za jej główną przyczynę uważa się zbyt późne rozpoczęcie karmienia piersią lub rzadkie albo nieefektywne karmienie w pierwszych dobach życia, co zwiększa wchłanianie jelitowe i wzmaga krążenie wątrobowo-jelitowe bilirubiny. Sugeruje się, że inne czynniki (niepoznane jeszcze) mogą mieć wpływ na wystąpienie tego typu żółtaczki.

Postać późna, tzw. żółtaczka pokarmu kobiecego, występuje pod koniec pierwszego tygodnia życia u 2-4% noworodków zdrowych, prawidłowo przybierających na wadze (stężenie bilirubiny przekracza zwykle 10 mg%). Pod koniec 2. tygodnia życia bilirubina może maksymalnie osiągnąć stężenie nawet 20-30 mg% (u ok. 1% noworodków). Żółtaczka ta może się utrzymywać przez 4-12 tygodni, jej patomechanizm nie jest do końca wyjaśniony, chociaż podkreśla się możliwość zaburzeń przemiany bilirubiny w wątrobie związanych z obecnością w pokarmie kobiecym czynników opóźniających glukuronizację.

• wywiad – przedłużająca się żółtaczka u poprzednich dzieci tej matki karmionych piersią;

• próbę diagnostyczno-leczniczą polegającą na przerwaniu karmienia piersią na 24-48 godzin, po wcześniejszym określeniu wyjściowego stężenia bilirubiny w surowicy krwi dziecka. W czasie tej przerwy noworodkowi bądź niemowlęciu podajemy mieszankę mleczną albo pasteryzowany pokarm.

Poziom bilirubiny należy skontrolować po 24 godzinach. Potwierdzeniem rozpoznania jest spadek jej stężenia o minimum 2 mg% w stosunku do wartości wyjściowej. Nie wszyscy autorzy są zgodni z zaleceniem nawet krótkotrwałego odstawienia od piersi, uważając, że może to zaburzyć proces naturalnego karmienia [2].

W przypadku wzrostu stężenia bilirubiny bezpośredniej należy różnicować z żółtaczkami wywołanymi przez bilirubinę bezpośrednią.

Do niedawna uważano, że hiperbilirubinemia związana z karmieniem piersią nigdy nie powoduje uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, jednak obecnie nie jest to całkowicie pewne, a nawet istnieją prace, które dowodzą wystąpienia klasycznej żółtaczki jąder podkorowych mózgu u wcześniej zdrowych, karmionych piersią noworodków. Dlatego też, żółtaczka związana z karmieniem piersią powinna być traktowana poważnie [1-5].

Rokowanie dobre, zaleca się wczesne rozpoczęcie karmienia piersią, częste i efektywne karmienie w pierwszych dobach życia [1-5].

Żółtaczka noworodków karmionych piersią występuje u ok. 50% zdrowych, donoszonych noworodków i może budzić sporo niepokoju u rodziców dziecka. Dobry stan ogólny, brak odchyleń w badaniu przedmiotowym, prawidłowy kolor stolca i moczu oraz wykluczenie innych schorzeń prowadzących do żółtaczki noworodka, przy stwierdzeniu jedynie podwyższonego stężenia bilirubiny wolnej (pośredniej) oraz prawidłowych wynikach badań laboratoryjnych może przemawiać za tym rozpoznaniem. Kontrowersyjne jest odstawienie od piersi na 24-48 godzin, mimo to, nadal dość często zalecane w przypadku tego schorzenia [1-5].