Mikroflora

W okresie niemowlęcym zmienia się skład flory jelitowej – dominującą mikroflorą kałową w pierwszych dniach po urodzeniu są pałeczki Escherichia coli, enterokoki i Clostridium spp., natomiast od 2-3. dnia zaczynają dominować szczepy bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacteria, które ok. 7. dnia życia stanowią prawie 99% flory. W okresie wprowadzania posiłków stałych przewód pokarmowy zasiedlają inne szczepy Escherichia coli, Bacteroides i Clostridium. U starszych dzieci i dorosłych w jelicie grubym można wyodrębnić ponad 400-1000 różnych szczepów bakteryjnych stanowiących unikatową kompozycję dla danego człowieka.

Czynność enzymatyczna

• W pierwszych miesiącach życia ślinianki podjęzykowe wytwarzają lipazę Ebnera niewymagającą środowiska zasadowego, a więc aktywną również w żołądku.
• Aktywność enzymatyczna trzustki w okresie noworodkowym i niemowlęcym jest zmniejszona, ale wchłanianie i trawienie nie są upośledzone, ponieważ sprawne trawienie i wchłanianie zapewnia trzustka czynna zaledwie w 10%.
• Wiele noworodków ma objawy biegunki fermentacyjnej (tzw. stolce przejściowe) w wyniku czasowej dysproporcji pomiędzy aktywnością laktazy w stosunku do podaży laktozy w mleku matki.
• W populacji polskiej u 30% dzieci powyżej 6. r.ż. obserwuje się stopniowe zmniejszanie się aktywności laktazy. Jest to pierwotna nietolerancja laktozy typu dorosłych objawiająca się różnie nasilonymi objawami, takimi jak wzdęcie, wodnista biegunka, bóle brzucha po spożyciu mleka i nabiału.

Wchłanianie

• Wzmożona przepuszczalność nabłonka jelitowego sprzyja zwiększonemu przenikaniu antygenów i większej częstości alergii pokarmowej u dzieci, szczególnie w pierwszych 2 latach życia.
• Nie w pełni dojrzała jelitowa bariera odpornościowa sprzyja przenikaniu patogenów chorobotwórczych.
• Wchłanianie zwrotne kwasów żółciowych w jelicie krętym jest mniej sprawne do 3. m.ż.; powoduje to zielonkawe zabarwienie stolców.
• Wchłanianie witaminy B12 w pierwszych dniach życia może być niezależne od czynnika wewnętrznego.
• Przetrwanie przez pierwsze tygodnie życia enterocytów płodowych umożliwia nieselektywne wchłanianie wysokocząsteczkowych składników (np. laktoferyny, immunoglobulin) bez naruszenia ich aktywności biologicznej.

Refluks żołądkowo-przełykowy

• Zmniejszone napięcie dolnego zwieracza przełyku oraz relatywnie krótki i szeroki przełyk zwiększają tendencję do ulewania i wymiotów; od 3. m.ż. właściwość ta ulega stopniowemu zmniejszeniu.

Pasaż treści pokarmowej

• Czas pasażu u niemowląt i dzieci młodszych wydaje się krótszy niż u dzieci starszych i dorosłych (dotychczasowe badania przeprowadzono dwa razy różnymi metodami na małych grupach dzieci i niemowląt, w związku z czym trudno o wyciągnięcie jednoznacznych wniosków).
• Czas opróżniania żołądka u noworodków jest wolniejszy niż ustarszych niemowląt.

Odruch defekacji

Koordynacja mięśni wypieraczy dna miednicy z rozluźnieniem mięśni zwieraczy odbytu nie jest w pełni rozwinięta u wszystkich niemowląt, co może skutkować trudnością w wypróżnieniu się u niemowląt, tzw. dyschezji.

Procesy metaboliczne

• Zapas glikogenu w wątrobie noworodków jest niewielki, co może sprzyjać stanom hipoglikemii.
• Pierwotne kwasy żółciowe (cholowy i chenodeoksycholowy) sprzęgane są głównie z tauryną, a nie z glicyną, jak u dorosłych.

Piśmiennictwo

Źródło: Banaszkiewicz A., Radzikowski A.: Odrębności trawienia i wchłaniania w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym [w:] Albrecht P. (red.): Gastroenterologia dziecięca – poradnik lekarza praktyka. Wydawnictwo Czelej 2014, s. 17-19.