Według polskich danych (PZH) w 2012 r. liczba przypadków wyniosła 1655, a współczynnik zapadalności 4,28/100 tys. mieszkańców (w 2013 r. liczba zachorowań wynosiła 1880, współczynnik zapadalności 4,88/100 tys.), odsetek hospitalizacji zaś sięgnął 50%. I w tym przypadku wydaje się, że faktyczna liczba zarażeń jest wielokrotnie wyższa, giardia jest bowiem jedną z najczęstszych przyczyn biegunki podróżnych.

Cykl życiowy tego pasożyta obejmuje dwa stadia rozwojowe – trofozoit i cystę. Do zarażenia dochodzi na drodze fekalno-oralnej poprzez połknięcie cyst, z których pod wpływem kwaśnego soku żołądkowego dochodzi do uwolnienia trofozoitów. Z żołądka trofozoity, rozmnażające się bezpłciowo, migrują do dwunastnicy, dróg żółciowych i przewodów trzustkowych, a następnie okresowo przekształcają się w cysty i są wydalane z kałem. Cysty są oporne na działanie czynników środowiska zewnętrznego i w warunkach dużej wilgotności mogą przetrwać kilka miesięcy. Trofozoity także mogą być wydalane do środowiska zewnętrznego wraz z biegunkowym kałem, ponieważ zbyt szybka perystaltyka uniemożliwia ich przekształcanie się w cysty – są w tej formie wrażliwe na działanie środowiska zewnętrznego.

Drogi zarażania

Do zarażenia dochodzi na drodze fekalno-oralnej poprzez spożycie wody lub pokarmu zanieczyszczonego cystami. Pojawiają się one w kale ok. 1-2 tygodnie po zarażeniu i są wydalane nieregularnie w zmiennych ilościach. Możliwe jest również zarażenie poprzez kontakty bezpośrednie.

Objawy

Nasilenie objawów może być bardzo różne – od zupełnego ich braku poprzez łagodne do ciężkich. W przebiegu lambliozy wyróżnia się dwa okresy:

• ostry, trwający 4-6 tygodni i objawiający się występowaniem biegunki (60-100% chorych), powiększeniem obwodu brzucha – wzdęciem i bólami brzucha,
• przewlekły, utrzymujący się powyżej 6 tygodni, z ogólnym złym samopoczuciem, osłabieniem, niechęcią do jedzenia, utratą masy ciała, objawami skórnymi.

W tych przypadkach chorzy mają luźne stolce, odczuwają pobolewania w jamie brzusznej, dyskomfort oraz wzdęcie. Faza przewlekła może powodować upośledzenie wchłaniania, niedobór laktazy, witaminy A, B12, kwasu foliowego. U dzieci może doprowadzić do zahamowania wzrostu i upośledzenia funkcji poznawczych. Często zarażenie ma przebieg zupełnie bezobjawowy.

Rozpoznawanie

W diagnostyce giardiozy stosuje się badanie mikroskopowe kału, w którym poszukuje się cyst lub trofozoitów, lub badanie mikroskopowe treści sondy dwunastniczej na obecność trofozoitów. Ze względu na nieregularne wydalanie cyst konieczne jest kilkakrotne badanie kału. Prawdopodobieństwo wykrycia cyst w jednorazowym badaniu mikroskopowym kału wynosi 35-50%, a przez wielokrotne badania czułość można zwiększyć do 70-90%. Poza metodami mikroskopowymi stosuje się także metody wykrywające antygeny Giardia za pomocą immunofluorescencji i techniki immunoenzymatycznej (ELISA), charakteryzującej się wysoką czułością (90-100%) i swoistością (94-100%).

Leczenie

Leczenie powinno objąć zarówno osoby chore, jak i bezobjawowych nosicieli, u których wykryto pasożyty. Dlatego, jeśli u jednego członka rodziny wystąpiły objawy zarażenia, powinno się wykonać badania u pozostałych domowników i wykluczyć/potwierdzić zakażenie. Lekiem z wyboru jest tinidazol, stosowany w doustnej dawce jednorazowej 2,0 g lub 50 mg/kg m.c. u dzieci. Skuteczne są również: metronidazol, furazolidon, albendazol, nitazoksanid oraz quinakryna.

Źródło: Kotowska M., Albrecht P.: Najczęstsze choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego [w:] Albrecht P. (red.): Gastroenterologia dziecięca – poradnik lekarza praktyka. Wydawnictwo Czelej 2014, s. 116-118.