U osób immunokompetentnych zakażenie Candida przebiega najczęściej w postaci powierzchownej kandydozy błon śluzowych, natomiast u pacjentów z zaburzeniami odporności dochodzi do inwazji do głębszych tkanek, rozsiewu krwiopochodnego (fungemii), którego następstwem jest wytworzenie mnogich ropni w narządach (najczęściej w siatkówce, nerkach, śledzionie i wątrobie, rzadziej w płucach, mózgu, jamach stawowych i mięśniach) [1, 2].
Biegunka związana z zakażeniem Candida może wystąpić u pacjentów w podeszłym wieku, przewlekle hospitalizowanych, niedożywionych i leczonych wielokrotnie antybiotykami [3]. Charakteryzuje się częstym oddawaniem wodnistych stolców, bez patologicznych domieszek. W badaniu kolonoskopowym nie stwierdza się cech zapalenia błony śluzowej jelita grubego.
Według wielu autorów udział Candida albicans w rozwoju zakażeń przewodu pokarmowego jest kwestionowany [2]. Częstość występowania Candida albicans w kale dzieci hospitalizowanych z powodu biegunki oraz zdrowych dzieci jest porównywalna [4]. Uważa się, że u 12‑16% zdrowych dzieci oraz u 80% dorosłych stwierdza się w stolcu obecność grzybów Candida albicans [4].
W rozpoznaniu grzybicy przewodu pokarmowego najbardziej użytecznymi badaniami są:
- badanie histopatologiczne,
- badanie cytologiczne,
- bezpośrednie badanie mikroskopowe wycinków pobranych z przewodu pokarmowego, które ujawniają charakterystyczne struktury grzyba oraz inwazyjność tkankową.
Posiew ma ograniczone znaczenie z uwagi na fizjologiczne występowanie Candida w przewodzie pokarmowym. Dodatni wynik posiewu nie oznacza choroby [5].
W leczeniu grzybicy powierzchownej najczęściej stosuje się nystatynę, należącą do antybiotyków polienowych. Wykazuje ona działanie grzybobójcze i grzybostatyczne (w zależności od stężenia), podana doustnie nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Inne stosowane leki przeciwgrzybicze to antybiotyki polienowe, wśród nich amfoterycyna B; imidazole (I generacja: klotrimazol, ketokonazol, mikonazol, flukonazol, itrakonazol; II generacja: worykonazol, posakonazol, rawukonazol); 5‑fluorocytozyna, flucytazyna, kandyny (kaspofungina, mikafungina, anidulafungina).
Obecnie zaleca się stosowanie profilaktyki zakażeń Candida w określonych sytuacjach klinicznych:
- u biorców przeszczepów narządowych w okresie 7‑14 dni od transplantacji,
- u chorych z neutropenią indukowaną przez chemioterapię,
- u chorych po przeszczepieniu komórek macierzystych.
Zalecanym lekiem jest flukonazol, w niektórych przypadkach itrakonazol, posakonazol lub echinokandyny.
Reasumując, biegunka związana z zakażeniem Candida albicans ma charakter wydzielniczy, stolce są wodniste, bez patologicznych domieszek. W diagnostyce różnicowej śluzowo‑krwistej biegunki u dzieci należy brać pod uwagę: przyczyny infekcyjne (Salmonella spp., Shigella spp., Clostridium difficile), alergię pokarmową oraz choroby zapalne jelit. Konieczna jest profilaktyka zakażeń przewodu pokarmowego grzybami z rodzaju Candida u pacjentów z zaburzeniami odporności.
Piśmiennictwo
Źródło: Szychta M., Ryżko J.: Czy w przewlekającej się biegunce śluzowo‑krwistej u dziecka należy uwzględnić grzybicę (Candida albicans) i jak ewentualnie leczyć to zakażenie? Gastroenterologia Praktyczna 2015, 3 (28), 67-68.
