Obraz kliniczny

Do objawów zespołu Aagenaesa należą wewnątrzwątrobowa cholestaza występująca od okresu wczesnoniemowlęcego, w przebiegu niekiedy przypominająca atrezję dróg żółciowych, oraz obrzęki obwodowe pojawiające się około 10. r.ż. [1]. Obrzęki limfatyczne dotyczą głównie kończyn dolnych, ale także dłoni, okołooczodołowych tkanek miękkich i moszny. Ich przyczyną jest hipoplazja naczyń włosowatych, wynikająca z defektu limfangiogenezy [2, 3]. Przypominają one obrazem inne dziedziczne obrzęki limfatyczne, z retencją płynów głównie na kończynach dolnych, jednak u części pacjentów występują obrzęki innych części ciała. U 1/3 chorych stwierdza się obrzęki o dużym nasileniu [5]. Cholestaza najczęściej ustępuje do 2.‑3. r.ż., lecz u niektórych dzieci utrzymuje się nawet do 6.‑7. r.ż. [6]. W późniejszych latach życia epizody cholestazy mogą nawracać. Dodatkowo mogą występować jej typowe powikłania, jak świąd skóry, opóźnienie rozwoju fizycznego, zaburzenia wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach pod postacią zaburzeń krzepnięcia, krzywicy, neuropatii i anemii [3]. Z wiekiem, w miarę ustępowania cholestazy, ustępują też niedobory witaminowe, pacjenci zaś osiągają prawidłowy wzrost. Utrzymywanie się cholestazy powyżej 2. r.ż., bez wyraźnej tendencji do remisji, jest niekorzystnym czynnikiem rokowniczym. U nielicznych chorych choroba może prowadzić do niewydolności wątroby. Niektórzy pacjenci rozwijają ostrą niewydolność tego narządu w pierwszych 6 m.ż. lub marskość wątroby przed 10. r.ż., u nielicznych zaś pojawia się w wieku dorosłym [4, 5]. U większości pacjentów funkcja wątroby nie odbiega od normy, jednak jakość życia osób chorujących na zespół Aagenaesa jest niższa niż zdrowych, a jej obniżenie jest skorelowane z nasileniem obrzęków limfatycznych [7]. Dodatkowo u chorych często występują zapalenia dziąseł oraz odbarwienia szkliwa zębów [8].

Diagnostyka

W badaniach laboratoryjnych stwierdza się podwyższone stężenie bilirubiny z przewagą bilirubiny bezpośredniej i kwasów żółciowych w surowicy oraz podwyższoną aktywność aminotransferaz, fosfatazy zasadowej i gamma‑glutamylotranspeptydazy (GGTP) [3, 5, 7]. U pacjentów, u których były wskazania do wykonania biopsji wątroby, stwierdzano cechy cholestazy z transformacją olbrzymiokomórkową hepatocytów, niewielką martwicę hepatocytów i włóknienie okołowrotne [1, 9]. Ponieważ przebieg cholestazy może imitować atrezję dróg żółciowych, u części chorych wykonywano laparotomię i cholangiografię śródoperacyjną, w których stwierdzano prawidłowy obraz dróg żółciowych [9]. Badania limfograficzne obrazują wąskie i kręte powierzchowne naczynia limfatyczne oraz brak uwidocznienia naczyń głębokich [1]. Potwierdzeniem rozpoznania jest badanie genetyczne.

Piśmiennictwo