Skuteczne i bezpieczne stosowanie inhibitorów pompy protonowej w chorobach zależnych od wydzielania kwasu – stan wiedzy na temat korzyści i potencjalnych zagrożeń wynikających z hamowania wydzielania kwasu
Effective and safe proton pump inhibitor therapy in acid‑related diseases – a position paper addressing benefits and potential harms of acid suppression
Carmelo Scarpignato, Luigi Gatta, Angelo Zullo, Corrado Blandizzi, for the SIF‑AIGO‑FIMMG Group and on behalf of the Italian Society of Pharmacology, the Italian Association of Hospital Gastroenterologists, and the Italian Federation of General Practitioners
Streszczenie
Wprowadzenie. Inhibitory pompy protonowej (proton pump inhibitors – PPI) zrewolucjonizowały postępowanie w chorobach zależnych od wydzielania kwasu. Badania przeprowadzone w ośrodkach podstawowej opieki zdrowotnej oraz pomocy doraźnej wskazują, że PPI są często zalecane z nieodpowiednich wskazań lub w takich sytuacjach, w których ich zastosowanie przynosi niewielkie korzyści. Stosowanie PPI poza uznanymi wskazaniami wymaga szczególnej uwagi zwłaszcza u osób starszych, u których często współistnieje kilka chorób, stosują one wiele leków i tym samym są narażone na zwiększone ryzyko działań ubocznych, w tym związanych z interakcjami pomiędzy lekami. W związku z tym celem niniejszego artykułu był przegląd aktualnej literatury dotyczącej PPI oraz stworzenie dokumentu zawierającego podsumowanie korzyści i potencjalnych działań niepożądanych supresji wydzielania kwasu oraz opartych na faktach (evidence‑based) wytycznych dotyczących prawidłowego zastosowania PPI.
Metody. Zatwierdzone przez Komitet Naukowy poszczególne zagadnienia dokumentu zostały przekazane wybranym ekspertom 3 włoskich towarzystw naukowych, którzy niezależnie dokonywali przeglądu literatury w bazach Medline/PubMed, Embase i Cochrane. Wyniki wyszukiwania były weryfikowane, ze zwróceniem szczególnej uwagi na przeglądy systematyczne i metaanalizy, jeśli były dostępne. Przygotowane wstępnie części dokumentu dla każdego z tematów były przesyłane do wszystkich członków Komitetu Naukowego. Każdy ekspert miał swój wkład w dokument, sugerował zmiany, dołączał nowe materiały, i/lub istotne odniesienia. Następnie dyskutowano nad całościowo ujętymi rekomendacjami na specjalnym spotkaniu ze zwróceniem uwagi zarówno na zawartość, jak i użyte sformułowania, aby zatwierdzić dokument podsumowujący aktualną wiedzę.
Wyniki. Po 25 latach od wprowadzenia do praktyki klinicznej PPI stanowią główną metodę leczenia chorób zależnych od kwasu, takich jak choroba refluksowa przełyku, eozynofilowe zapalenie przełyku, zakażenie Helicobacter pylori, choroba wrzodowa i krwawienie oraz zespół Zollingera‑Elisona, w których ich zastosowanie jest wskazane. Również zapobieganie zmianom błony śluzowej żołądka i dwunastnicy oraz ich objawom u pacjentów z czynnikami ryzyka leczonych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) lub lekami przeciwpłytkowymi stanowi uznane wskazanie. W przeciwieństwie do tego stosowanie steroidów nie wymaga gastroprotekcji, jeśli nie stosuje się ich razem z NLPZ. U pacjentów z utrzymującymi się objawami dyspepsji pomimo skutecznej eradykacji H. pylori również można zastosować krótkotrwałą terapię PPI. Korzystne może być także dodanie PPI do terapii substytucyjnej enzymem trzustkowym w przypadku biegunki tłuszczowej opornej na leczenie.
Wnioski. Podsumowując, PPI są niezastąpione w leczeniu chorób zależnych od wydzielania kwasu. Jednakże ich zastosowanie, podobnie jak leczenie innymi lekami, nie jest wolne od działań niepożądanych. Korzyści wynikające z leczenia i poprawa jakości życia znacznie przewyższają potencjalną szkodliwość terapii u większości pacjentów, jednak pacjenci, którzy nie mają jasnych wskazań klinicznych do zastosowania PPI, narażeni są jedynie na ryzyko ich stosowania. Przestrzeganie wytycznych opartych na dowodach stanowi jedyne racjonalne podejście do skutecznej i bezpiecznej terapii PPI.
Słowa kluczowe: inhibitory pompy protonowej, leki antysekrecyjne, skuteczność, bezpieczeństwo, choroby zależne od kwasu

Program edukacyjny w zakresie opieki koordynowanej nad chorymi z marskością wątroby
Educational program on coordinated care delivered to patients with liver cirrhosis
Marek Hartleb, Grażyna Rydzewska, Joanna Musialik oraz Sekcja Hepatologiczna Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii
Streszczenie
W Polsce umieralność z powodu marskości wątroby rośnie i choroba ta staje się ważnym problemem zdrowotnym. Najczęstszymi przyczynami marskości są zakażenie HCV oraz stłuszczenie wątroby na podłożu alkoholizmu lub niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby. Spektrum kliniczne i rokownicze marskości jest bardzo rozległe, a rozpoznanie jej wczesnych stadiów wymaga powszechniejszego niż dotychczas stosowania badań obrazowych, elastografii i laboratoryjnych wskaźników włóknienia wątroby. Postępowanie u chorych w okresie metabolicznego wyrównania sprowadza się do zahamowania postępu włóknienia, natomiast u pacjentów z niewyrównaną marskością koncentruje się na prewencji i leczeniu powikłań oraz selekcji odpowiednich kandydatów do leczenia transplantacyjnego. Warunkiem istotnego wydłużenia życia chorych z marskością wątroby jest ścisła współpraca lekarzy POZ z hepatologami.
Słowa kluczowe: marskość wątroby, nadciśnienie wrotne, podstawowa opieka zdrowotna
Abstract
In Poland the mortality related to liver cirrhosis is rising and this disease becomes a major health problem. Cirrhosis is most often a consequence of HCV infection and fatty liver due to alcoholism or non‑alcoholic steatohepatitis. Clinical and prognostic spectrum of cirrhosis is huge, and detection of early stages of this disease requires broad access to imaging methods, elastography and serological fibrotests. Management of patients with compensated liver function relies on inhibition of fibrosis progression, while in patients with decompensated cirrhosis is focused on treatment and prevention of complications and selection of appropriate candidates to liver transplantation. An intimate teamwork between primary healthcare physicians and hepatologists may increase chance for significant lifetime prolongation of patients with cirrhosis.
Key words: liver cirrhosis, portal hypertension, primary healthcare

Biliary obstruction of the small intestine
Sullivan Tadong, Marcin Makiewicz, Małgorzata Potocka
Streszczenie
Niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego spowodowana złogiem żółciowym (zespół Bouvereta) należy do rzadkich ostrych schorzeń jamy brzusznej. Objawy są zazwyczaj niespecyficznie, a o rozpoznaniu decyduje obraz radiologiczny ujawniający triadę Riglera (pneumobilia, niedrożność jelita cienkiego, złóg w jelicie cienkim). Do tej pory nie ustalono standardowego sposobu postępowania, a możliwe metody obejmują enterolitotomię, enterolitotomię z cholecystektomią i odroczonym zamknięciem przetoki (operacja dwuetapowa) lub jednoczasową enterolitotomię, cholecystektomię i zamknięcie przetoki (operacja jednoetapowa). Przedstawiono przypadek 84‑letniego mężczyzny, który był hospitalizowany z powodu bólu brzucha, wymiotów i zaparcia. Zespół Bouvereta rozpoznano na podstawie obrazu TK, a leczenie polegało na chirurgicznym usunięciu z jelita złogu żółciowego.
Słowa kluczowe: zespół Bouvereta, niedrożność żółciowa jelit, triada Riglera
Abstract
Gallstone ileus, which is a mechanical intestinal obstruction due to gallstone impaction within the gastrointestinal tract (Bouveret syndrome), belongs to rare acute abdominal diseases. The symptoms and signs of gallstone ileus are mostly non‑specific, and radiological image showing Rigler’s triad (pneumobilia, small bowel obstruction, ectopic gall stone) is decisive for diagnosis. Standard management of Bouveret syndrome has not been established and the current surgical procedures comprise enterolithotomy alone, enterolithotomy and cholecystectomy with delayed fistula closure (two‑stage procedure) and all three maneuvers done at the same time (one‑stage procedure). We present a case of 84‑year‑old male who was hospitalized for abdominal pain, vomiting and lack of bowel movements. Bouveret syndrome was diagnosed by CT and surgical treatment relied on gall stone removal.
Key words: Bouveret syndrome, Rigler’s triad, gallstone ileus

Przedziurawienie górnej części przełyku przez wykałaczkę – opis przypadku
Perforation of the proximal esophagus by a toothpick – case report
Zbigniew Kula, Marek Bebyn, Przemysław Szlęzak, Janusz Kowalewski
Streszczenie
Przedziurawienie ściany przełyku spowodowane połknięciem ciała obcego jest rzadkim powikłaniem. Przedstawiono przypadek 65‑letniego chorego, u którego podczas gastroskopii usunięto z górnej części przełyku wykałaczkę. Po 2 tygodniach chory zgłosił się z nawrotem dysfagii i objawami zakażenia. Na podstawie tomografii komputerowej rozpoznano przedziurawienie przełyku z powstaniem okołoprzełykowego ropnia. Chory był skutecznie leczony antybiotykami i nie wymagał leczenia operacyjnego. Zwracamy uwagę, że w przypadku usunięcia ciała obcego o ostrych zakończeniach z górnej części przełyku należy zawsze podejrzewać przedziurawienie przełyku.
Słowa kluczowe: ciało obce, wykałaczka, przedziurawienie przełyku, ropień
Abstract
The perforation of the wall of the esophagus caused by swallowing a foreign body is a rare complication. We present a 65‑year‑old patient with a toothpick endoscopically removed from the upper part of the esophagus. After 2 weeks, the patient came back with relapse of dysphagia and symptoms of infection. Based on computed tomography, esophageal perforation with formation of periesophageal abscess was diagnosed. The patient was successfully treated with antibiotics and he did not require surgical treatment. We point out that in case of removal of sharp foreign body from the upper part of the esophagus, the wall perforation should always be suspected.
Key words: foreign bodies, toothpick, esophageal perforation, abscess

Przydatność hydro ‑TK w diagnostyce złośliwego wrzodu żołądka – opis przypadku
Usefulness of the hydro‑CT in the diagnosis of malignant gastric ulcer – case report
Milena Celmer, Krzysztof Międzybrodzki, Urszula Zaleska‑Dorobisz
Streszczenie
Hydro‑TK jest nowoczesną techniką obrazowania żołądka z wykorzystaniem wielorzędowej tomografii komputerowej (TK). Dzięki wypełnieniu żołądka wodą uzyskuje się optymalne dla obrazowania rozciągnięcie jego ścian, co umożliwia uwidocznienie nawet niewielkich zmian w obrębie błony śluzowej. Z kolei dożylne podanie środka kontrastowego pozwala na dokładną ocenę rozległości i głębokości procesu chorobowego, stanowiąc podstawę do oceny stopnia jego miejscowego zaawansowania. Badanie TK umożliwia również zobrazowanie regionalnych węzłów chłonnych, a także przerzutów odległych. Wykorzystanie protokołu niskodawkowego (low‑dose CT) z użyciem iteracyjnych algorytmów rekonstrukcji pozwala zmniejszyć ekspozycję pacjenta na promieniowanie jonizujące i rozszerzyć wskazania do wykonywania badań tomograficznych, tak aby stanowiło istotne uzupełnienie badań endoskopowych i umożliwiało nadzór u chorych w trakcie oraz po leczeniu. W pracy opisano sposób wykonania oraz przedstawiono obrazy hydro‑TK jamy brzusznej u 46‑letniej pacjentki ze stwierdzonym w badaniu endoskopowym wrzodem żołądka, który w badaniu histopatologicznym okazał się rakiem gruczołowym.
Słowa kluczowe: hydro‑TK, niskodawkowa tomografia komputerowa, wrzód żołądka, nowotwory żołądka
Abstract
The paper presents a case of a 46‑year‑old female patient with gastric ulcer diagnosed in the endoscopic examination (the histopathological examination revealed adenocarcinoma), who underwent a hydro‑CT examination of the abdominal cavity. Hydro‑CT is a modern method of stomach imaging using multidetector CT. Filling the stomach with water results in stretching of gastric walls, optimal for imaging and giving the opportunity to visualize even small changes in gastric mucosa. In addition, the intravenous administration of the contrast medium allows precise assessment of the extent and depth of the pathological process that is a basis for evaluation of its local advancement. In addition, in the hydro‑CT assessment the presence of enlarged lymph nodes and distant metastases may be revealed. Use of the low‑dose CT protocol and iterative reconstruction algorithms allow reducing the patient’s exposure to ionizing radiation and extending the indications for performing tomographic examinations, to become a valuable adjunct to the endoscopy.
Key words: hydro‑CT, low‑dose CT, gastric ulcer, gastric tumors


Choroby wątroby i dróg żółciowych u dzieci – wczoraj i dziś
Disorders of the liver and biliary system in children – yesterday and today
Małgorzata Grabska‑Kawalec, Olga Lityńska, Wojciech Grabosz, Magdalena Słomińska‑Frączek, Anna Liberek
Streszczenie
W pracy przedstawiono profil występujących u dzieci chorób wątroby i dróg żółciowych, które aktualnie stanowią najistotniejszy problem diagnostyczno‑terapeutyczny.
Słowa kluczowe: dzieci, choroba wątroby, żółtaczka, cholestaza
Abstract
The paper shows a profile of the liver and biliary diseases occurring in children, which currently constitute the most essential diagnostic and therapeutic problems.
Key words: children, liver disease, jaundice, cholestasis