Choroby cholestatyczne u dorosłych – wytyczne postępowania Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG‑E)
Marek Hartleb, Marcin Krawczyk, Ewa Wunsch, Joanna Raszeja‑Wyszomirska, Halina Cichoż‑Lach, Michał Żorniak, Krzysztof Gutkowski, Urszula Ołdakowska‑Jedynak, Piotr Milkiewicz, Tomasz Mach, Andrzej Habior
Leczenie i opieka nad pacjentami z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby
Treatment and holistic care of patients with autoimmune hepatitis
Maciej K. Janik, Joanna Raszeja‑Wyszomirska
Streszczenie
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (autoimmune hepatitis – AIH) występuje w każdym wieku, a nieleczone prowadzi do marskości wątroby i śmierci. Leczenie immunosupresyjne charakteryzuje się wysoką skutecznością indukowania remisji, jednak często konieczna jest wieloletnia terapia podtrzymująca remisję, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych i nieprzestrzegania zaleceń, a w efekcie niepowodzeniem leczenia. Monitorowanie progresji choroby oraz indywidualizacja terapii, w tym stosowanie np. budezonidu, pozwala na zmniejszenie częstości powikłań polekowych, przy zachowaniu wysokiej skuteczności leczenia. Pomimo uzyskania trwałej remisji biochemicznej, odstawienie leczenia wiąże się z ryzykiem nawrotu choroby, stąd monitorowanie jest istotne również po zakończeniu leczenia. U części chorych z AIH dochodzi do marskości wątroby mimo przyjmowania leków. Monitorowanie postępu choroby, w tym progresji włóknienia wątroby, możliwe jest poprzez nieinwazyjne metody, takie jak elastografia wątroby. Pacjenci nieodpowiadający na standardowe leczenie powinni zostać skierowani do ośrodków referencyjnych, aby wdrożyć drugą linię terapii oraz rozważyć leczenie przeszczepieniem wątroby. Specjalną grupą pacjentów są osoby starsze, u których w określonych przypadkach można odstąpić od terapii immunosupresyjnej. Pamiętając o holistycznej opiece nad chorymi, warto podkreślić, że choroba poważnie upośledza jakość życia, a pacjenci z AIH mają zwiększone ryzyko depresji, stąd niekiedy bywa zalecana opieka psychiatryczna. W niniejszym przeglądzie przedstawiono zasady postępowania z pacjentami z AIH, w oparciu o aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Badań nad Wątrobą (European Association for the Study of the Liver – EASL).
Słowa kluczowe: autoimmunologiczne zapalenie wątroby, leczenie, budezonid, elastografia
Abstract
Autoimmune hepatitis (AIH) affects patients in every age and if untreated, leads to liver cirrhosis and death. Combined immunosuppression therapy is highly effective in remission induction, but maintenance treatment needs to be continued for many years, with the risk of well‑known sides effects or poor compliance resulting in poor outcome. Thus, proper treatment option, e.g. budesonide, and constant follow‑up lead to high efficacy with less side effects. Despite persistent biochemical remission, treatment withdrawal is associated with risk of recurrent hepatitis and follow‑up is also crucial in patients with complete remission. Patients showing resistance to first line therapy should be referred to specialist centre for second line therapy and liver transplantation work up. Disease progression characterized by significant fibrosis or cirrhosis, can be monitored by non‑invasive markers, such as transient elastography. Patients with AIH have impaired health‑related quality of life and are at high risk for depression development, hence psychiatric consultation could be required. In this review, we summarized current treatment standards according to Clinical Practice Guidelines established by European Association for the Study of the Liver (EASL).
Key words: autoimmune hepatitis, treatment, budesonide, elastography

Znaczenie maślanu sodu w leczeniu chorób czynnościowych i zapalnych jelit
The importance of sodium butyrate in treatment of functional and inflammatory bowel diseases
Dorota Waśko‑Czopnik
Streszczenie
Kwas masłowy jest naturalną substancją, fizjologicznie produkowaną w jelitach, odznaczającą się korzystnym wpływem na procesy troficzne, regeneracyjne oraz posiadającą działanie przeciwzapalne. Te cechy pozwalają na zastosowanie maślanu jako leczenia uzupełniającego w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych i zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Maślan może być także wykorzystany w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego, zarówno w postaci biegunkowej, jak i zaparciowej. Sprawdza się również w leczeniu wspomagającym biegunek podróżnych, ostrych zakażeń żołądkowo‑jelitowych, popromiennego zapalenia odbytnicy oraz powikłań pooperacyjnych, takich jak zapalenie jelita z wyłączenia i zapalenie zbiornika jelitowego. Jako substancja naturalna jest bezpieczny i może stanowić alternatywę w profilaktyce i długofalowym leczeniu pomocniczym przewlekłych chorób przewodu pokarmowego.
Słowa kluczowe: kwas masłowy, zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, choroby zapalne jelit
Abstract
Butyric acid is a natural substance, physiologically produced in the gut, with many beneficial trophic and regenerative effects having also anti‑inflammatory properties. These features allowed the use of butyrate as a supplementary treatment in the course of inflammatory bowel diseases and functional disorders of the gastrointestinal tract. It can also be used to relieve symptoms of irritable bowel syndrome, in both the diarrhea and the constipation type. It is also effective in the treatment of travel diarrhea, acute gastrointestinal infections, radiation‑induced rectal inflammation, surgery‑induced complications such diversion colitis and pouchitis. As a natural substance it is safe and can be an alternative in prophylaxis and long‑term supportive treatment of chronic gastrointestinal tract disorders.
Key words: butyric acid, functional disorders of the gastrointestinal tract, inflammatory bowel disease
Nietypowa zmiana podśluzówkowa żołądka u chorego z rozsianym rakiem jelita grubego – opis przypadku i rola diagnostyczna endosonografii (EUS)
Submucosal lesion in the stomach in a patient with disseminated colon cancer – case report and diagnostic role of endosonography (EUS)
Michał Żorniak, Alina Chwist
Streszczenie
Endoskopowa ultrasonografia (EUS) stanowi cenne narzędzie diagnostyczne i terapeutyczne w chorobach układu pokarmowego. Jednym ze wskazań do wykonywania EUS jest diagnostyka zmian podśluzówkowych żołądka, która pozwala na ocenę całej grubości ściany, okolicznych węzłów chłonnych oraz pobranie materiału do badania histopatologicznego. W niniejszym artykule zaprezentowano przypadek nietypowej zmiany śródściennej u chorego z rozsianym rakiem jelita grubego wraz z krótkim omówieniem roli EUS w diagnostyce zmian podśluzówkowych żołądka.
Słowa kluczowe: endosonografia, EUS-FNA, zmiany podśluzówkowe żołądka
Abstract
Endoscopic ultrasound (EUS) has become a valuable diagnostic and therapeutic tool in gastrointestinal diseases. Submucosal lesions in the stomach are indication to perform EUS that enables examination of full thickness of gastric wall and local lymph nodes, as well as taking histopathological sample. In this article we present an unusual intramular gastric lesion in a patient with disseminated colon cancer. We also briefly discuss the role of EUS in diagnosis of submucosal lesions of the stomach.
Key words: endoscopic ultrasound, EUS-FNA, submucosal lesions of the stomach
Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego – standard w pigułce?
Joanna Ryżko, Józef Ryżko
Streszczenie
Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (small intestinal bacterial overgrowth – SIBO) jest definiowany jako nadmierna kolonizacja bakteryjna jelita cienkiego. Do zespołu tego predysponują zaburzenia motoryki jelita (w przebiegu cukrzycy, twardziny układowej, schorzeń neurologicznych), wady strukturalne jelit (przetoki, uchyłki) oraz zabiegi chirurgiczne (resekcja zastawki krętniczo‑kątniczej). Dodatkowym czynnikiem usposabiającym do SIBO jest szerokie stosowanie inhibitorów pompy protonowej. Najczęściej obserwowanymi objawami są wzdęcia, biegunka, bóle brzucha, przelewania oraz niekiedy stany podgorączkowe. W diagnostyce SIBO stosuje się ilościową ocenę bakteryjną soku dwunastniczego oraz bardziej praktyczne testy oddechowe (wodorowe, metanowe). W różnicowaniu należy uwzględnić biegunkę infekcyjną, celiakię, zespół jelita drażliwego czy aerofagię. Podstawą leczenia jest empiryczna antybiotykoterapia przez 10 dni; najczęściej stosuje się ryfaksyminę i metronidazol.
Słowa kluczowe: zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, dzieci, zaburzenia wchłaniania
Abstract
Small intestinal bacterial overgrowth (SIBO) is defined as a presence of an excessive number of coliform bacteria in the small bowel. SIBO may be caused by intestinal motility disorders (diabetes mellitus, sclerodermia, neuronal diseases), anatomical disorders (fistulas, diverticulosis) and surgical procedures (e.g. resection of ileocecal valve). Another cause of SIBO is common use of proton pump. The most common symptoms of SIBO include flatulence, diarrhoea, abdominal pain, bloating and rarely subferbrile states. In diagnosis of SIBO the quantitative culture of duodenal juice and more useful breath tests (hydrogen breath test and methane breath test) are used. In differential diagnosis infectious diarrhoea, celiac disease, irritable bowel disease and aerophagia should be considered. The mainstay of treatment is empirical antibiotic therapy for 10 days, with use of rifaximin, metronidazole.
Key words: small intestinal bacterial overgrowth, children, diarrhea, malabsorption
Propozycja przeszczepienia wątroby u chorej z prawidłową funkcją narządu
Marek Hartleb, Maciej Kajor, Robert Król
Izolowane żylaki dna żołądka jako pierwsza manifestacja raka ogona trzustki
Bartosz Cybułka