Aktualne metody oceny włóknienia w niealkoholowej chorobie stłuszczeniowej wątroby
Current Modalities of Fibrosis Assessment in Non‑alcoholic Fatty Liver Disease
Mark C.C. Cheah, Arthur J. McCullough, George Boon‑Bee Goh

Streszczenie
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (ang. non‑alcoholic fatty liver disease – NAFLD) stanowi rosnący ogólnoświatowy problem zdrowotny. W podgrupie pacjentów z NAFLD z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby (ang. non‑alcoholic steatohepatits – NASH) obecność istotnego włóknienia wiąże się ze złym rokowaniem i zwiększoną śmiertelnością, z czego wynika rosnąca potrzeba dokładnej oceny i stopniowania włóknienia. Biopsja wątroby, będąca aktualnie złotym standardem diagnostycznym, ma ograniczenia związane z błędem pobrania próbki i jest badaniem inwazyjnym wiążącym się z tym ryzykiem wystąpienia powikłań. Doprowadziło to do rozwoju nieinwazyjnych metod oceny włóknienia, które mają szczególne znaczenie w chorobie wymagającej seryjnej oceny tego procesu. W pracy tej kompleksowo omówiono rożne narzędzia dostępne klinicyście do oceny włóknienia, w tym systemy punktacji stosowane w badaniu histopatologicznym wątroby, nieinwazyjne surowicze biomarkery, takie jak dobrze zwalidowany NAFLD fibrosis score i metody oparte na obrazowaniu, takie jak elastografia i rezonans magnetyczny.

Komentarz
Prof. dr hab. n. med. Marek Hartleb


Celiac disease – an unappreciated problem in the elderly population
Barbara Maślanka‑Seiffert, Ewa Nowakowska‑Duława

Celiakia to przewlekła enteropatia o podłożu immunologicznym, wywołana ekspozycją na gluten u osób z predyspozycją genetyczną. Patogeneza choroby jest związana z produkcją autoprzeciwciał, które powodują reakcję zapalną prowadzącą do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego i zmian w strukturze kosmków, a także zaburzeń w innych układach, odpowiedzialnych za pozajelitowe objawy celiakii. Częstość występowania choroby wzrasta w populacji ogólnej, a także wśród osób starszych. Obraz kliniczny w tej grupie wiekowej może istotnie różnić się od obserwowanego u młodszych pacjentów – manifestacje klasyczne mogą być słabiej wyrażone, a objawy często przypominają procesy patologiczne towarzyszące starzeniu się organizmu, co jest przyczyną spóźnionych – nawet o kilka lat – rozpoznań. Artykuł stanowi przegląd piśmiennictwa dotyczącego celiakii u osób starszych. Przedstawiono w nim dane epidemiologiczne oraz dylematy diagnostyczne, a także przybliżono zagadnienia dotyczące pozajelitowych powikłań celiakii, takich jak niedokrwistość, zaburzenia poznawcze i neurologiczne, osteoporoza, oraz zwrócono uwagę na współistniejące choroby autoimmunologiczne. Ze względu na rozbieżne dane istnieje potrzeba pogłębienia wiedzy dotyczącej celiakii w tej grupie wiekowej, zwłaszcza w zakresie zapadalności, przedwczesnej umieralności oraz możliwych powikłań.

Celiac disease is a chronic immune‑mediated enteropathy caused by gluten exposure in genetically predisposed individuals. Pathogenesis of the disease is associated with the production of autoantibodies that cause an inflammatory reaction leading to damage to the small intestine mucosa and changes in the villi structure, as well as disorders in other systems responsible for the extraintestinal symptoms of celiac disease. The incidence of the disease increases in the general population as well as among the elderly. The clinical presentation in this age group may differ significantly from the one observed in younger patients – typical manifestations may be less pronounced and the symptoms often resemble pathological processes accompanying the aging of the organism, which is the cause of late diagnoses – even by several years. The article is a review of the literature on celiac disease in the elderly. It presents epidemiological data and diagnostic dilemmas, as well as issues related to the extraintestinal complications of celiac disease such as anemia, cognitive and neurological disorders, osteoporosis and co‑existing autoimmune diseases. Due to the conflicting data, there is a need to enlarge knowledge about celiac disease in this age group, especially in terms of incidence, premature mortality and possible complications.

Samoistne pęknięcie tętniaka tętnicy wątrobowej u 54‑letniego pacjenta – opis przypadku
Spontaneous rupture of the hepatic artery aneurysm in 54‑year old patient – a case report
Michał Błotnicki, Ryszard Ziemiakowicz, Mateusz Rzucidło, Ewelina Bartosiewicz, Mariusz Partyka, Krzysztof Gutkowski

Częstość występowania tętniaków tętnicy wątrobowej w populacji ogólnej nie przekracza 0,2%. Ryzyko rozwoju tętniaka zwiększają miażdżyca, nadciśnienie tętnicze i infekcje. Rozpoznanie jest najczęściej ustalane przypadkowo, podczas rutynowych badań obrazowych. Samoistne pęknięcie tętniaka jest zazwyczaj przyczyną masywnego krwotoku do jamy brzusznej, z wysokim ryzykiem zgonu. Jeśli zabieg wykonuje się w trybie planowym, leczenie polega na rekonstrukcji tętniakowato zmienionego naczynia, natomiast w przypadku krwotoku jedyną opcją terapeutyczną, ratującą życie chorego jest podwiązanie tętnicy. W artykule przedstawiamy opis przypadku samoistnego pęknięcia tętniaka tętnicy wątrobowej u 54‑letniego mężczyzny, skutecznie zaopatrzonego przez podwiązanie uszkodzonego naczynia.

The prevalence of hepatic artery aneurysms in general population does not exceed 0.2%. To factors increasing the risk of developing hepatic artery aneurysms belong atherosclerosis, arterial hypertension and infections. Diagnosis is most often incidental established during routine imaging studies. Spontaneous aneurysm rupture is usually the cause of massive hemorrhage into abdominal cavity with high risk of death. Elective surgery is based on the reconstruction of affected vessel, but in case of hemorrhage an only achievable treatment is ligation of artery. In this article we present a case of spontaneous rupture of the hepatic artery aneurysm in 54‑year old patient, effectively treated by ligation of the damaged vessel.

Autoimmunizacyjne choroby wątroby u dzieci
Autoimmune liver diseases in children
Anna Bobrus‑Chociej, Artur Rycyk, Dariusz M. Lebensztejn

Częstość występowania chorób wątroby o podłożu autoimmunizacyjnym w populacji pediatrycznej ulega stałemu zwiększeniu. Charakteryzują się one przewlekłym przebiegiem, różnorodnym obrazem klinicznym, współwystępowaniem innych chorób z autoagresji oraz zazwyczaj dobrą odpowiedzią na leczenie immunosupresyjne. Do chorób wątroby o podłożu autoimmunizacyjnym u dzieci należą: autoimmunizacyjne zapalenie wątroby (AIH), pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) oraz zespół nakładania AIH/PSC. W pracy przedstawiono charakterystykę każdego z nich, z uwzględnieniem stosunkowo nowej jednostki chorobowej, którą jest choroba IgG4‑zależna.

The incidence of pediatric autoimmune liver diseases is increasing. This disorders are characterized by progressive course, variable clinical spectrum, coexistence of other autoimmune disorders and usually favorable response to immunosuppression. Autoimmune liver disorders in children include autoimmune hepatitis, primary sclerosing cholangitis and overlap syndrome AIH/PSC. The paper describes each of them, including also relatively new disorder, which is IgG4‑related disease.