Rak wątrobowokomórkowy; zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego
Hepatocellular carcinoma; principles of diagnostic and therapeutic approach
Marek Hartleb

 

Streszczenie
Rak wątrobowokomórkowy (hepatocellular carcinoma – HCC) jest na świecie szóstym pod względem częstości występowania nowotworem i trzecią przyczyną zgonów z przyczyn onkologicznych. Największe ryzyko wystąpienia HCC dotyczy chorych z marskością wątroby. Nadzór ultrasonograficzny (co 6 miesięcy) pozwala na wykrywanie wczesnych stadiów HCC, kiedy guz może zostać wyleczony w wyniku resekcji chirurgicznej, transplantacji wątroby lub lokalnej ablacji. Chorzy z małym, pojedynczym ogniskiem raka, bez istotnego nadciśnienia wrotnego i bardzo dobrą funkcją wątroby są najlepszymi kandydatami do leczenia resekcyjnego. Transplantacja wątroby jest opcją terapeutyczną dla chorych z upośledzoną funkcją wątroby oraz guzem spełniającym kryteria mediolańskie (pojedynczy guz o średnicy do 5 cm i do trzech ognisk raka o średnicy nieprzekraczającej 3 cm). Przezskórna miejscowa ablacja guza jest obecnie najczęściej stosowaną metodą leczenia HCC, lecz jego efektywność może być ograniczona przez rozmiary guza i jego położenie w obrębie wątroby. U chorych w dobrym stanie ogólnym choroba nowotworowa wieloogniskowa bez naciekania naczyń i pazawątrobowego rozsiewu jest wskazaniem do przeztętniczej chemoembolizacji. Chorzy z zaawansowanym nowotworem i zachowaną funkcją wątroby są kandydatami do stosowania sorafenibu, który w badaniach klinicznych miał korzystny wpływ na czas przeżycia.

 
Abstract 
Hepatocellular carcinoma (HCC) is the sixth most prevalent cancer and the third most frequent cause of cancer-related death in the world. The highest risk of developing HCC is associated with liver cirrhosis. Surveillance with ultrasonography (every 6 months) allows diagnosis at early stages when the tumor is curable by surgical resection, liver transplantation or local ablation. Patients with small solitary tumors, no significant portal hypertension and very well preserved liver function are the best candidates for surgical resection. Liver transplantation is most beneficial for individuals who have impaired liver function with HCC fulfilling Milano criteria (solitary tumor up to 5 cm and not more than three nodules with maximal diameter of 3 cm). Percutaneous local ablation of the tumor is the most frequently used treatment in HCC patients but its effectiveness may be limited by tumor size and position within the liver. Multifocal HCC without vascular invasion or extrahepatic spread in patients being in good general state is an indication for transarterial chemoembolisation. Patients with advanced HCC with preserved liver function are candidates for treatment with sorafenib that showed survival benefits in randomized clinical trials.

 

Słowa kluczowe: rak wątrobowokomórkowy, diagnostyka, rokowanie, metody leczenia
Key words: hepatocellular carcinoma, diagnosis, prognosis, management

Endoskopia u ciężarnych – współczesne wytyczne
Endoscopy in pregnant women – current recommendations
Hubert Bołdys, Katarzyna Roj

 

Streszczenie
Brak jest naukowych dowodów mówiących o wpływie endoskopii na indukowanie przedwczesnego porodu i powszechnie wiadomo, że badania endoskopowe u kobiet w ciąży są bezpieczne. Badania te są rzadko wykonywane. Potencjalne ryzyko endoskopii u kobiet w ciąży sprowadza się do wywołania niedotlenienia płodu, narażenia na promienie rentgenowskie oraz stosowane antybiotyki i leki anestetyczne. Należy ściśle przestrzegać wskazań do badania i jeżeli tylko jest to możliwe, zaleca się odroczenie ich wykonania do drugiego trymestru ciąży. Każda procedura endoskopowa wymaga wcześniejszej konsultacji specjalisty położnika i anestezjologa niezależnie od dojrzałości płodu.

 
Abstract
There is no evidence that endoscopy precipitates premature labour, and studies in this area have concluded that endoscopy during pregnancy is generally safe. Endoscopy is rarely required during pregnancy. The potential risks of endoscopy during pregnancy include fetal hypoxia, exposure to radiation, antibiotics and sedative drugs. There should be a strong indication for the procedure, which should be deferred whenever possible to the second trimester. Every endoscopic procedure requires a preoperative consultation with an obstetrician and anesthesiologist, regardless of the gestational age of the fetus.

 
Słowa kluczowe: endoskopia, endoskopia u ciężarnych, znieczulenie do badań endoskopowych u kobiet w ciąży
Key words: endoscopy, endoscopy in pregnant women, anesthesia for endoscopy in pregnancy 

---

Protezowanie dróg żółciowych i przewodu trzustkowego – współczesne wytyczne
The current guidelines for biliary and pancreatic duct stenting
Paweł Rogalski, Andrzej Artur Baniukiewicz

 

Streszczenie
Protezy dróg żółciowych zakładane endoskopowo są stosowane zarówno u pacjentów z łagodnymi zwężeniami dróg żółciowych, jak i ze zwężeniami powstałymi w przebiegu nowotworów złośliwych. U chorych z obstrukcją dróg żółciowych spowodowaną przez zwężenia powstałe w przebiegu nowotworów złośliwych endoskopowe protezowanie dróg żółciowych pozwala na skuteczne leczenie paliatywne. Dodatkowe wskazania do endoskopowego protezowania obejmują pooperacyjne uszkodzenia dróg żółciowych, przecieki żółci oraz profilaktykę ostrego zapalenia trzustki po endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej.
W porównaniu z drenażem przezskórnym, przezwątrobowym i zabiegami chirurgicznymi endoskopowe protezowanie dróg żółciowych wiąże się z mniejszą liczbą powikłań i niższą śmiertelnością. Najczęstszym powikłaniem zabiegu jest dysfunkcja protezy; rzadziej w jego następstwie dochodzi do zapalenia pęcherzyka żółciowego, zapalenia dróg żółciowych, ostrego zapalenia trzustki, perforacji czy krwawienia.
Komercyjnie dostępnych jest wiele rodzajów protez żółciowych i trzustkowych różniących się przeznaczeniem, konstrukcją i wykonanych z różnych materiałów. Protezy plastikowe w wielu przypadkach są skuteczne, niedrogie i mogą być łatwo usuwane. Ich wadą jest częsta dysfunkcja w stosunkowo krótkim okresie i konieczność wymiany w celu długoterminowego utrzymania drenażu żółci. Samorozprężalne protezy metalowe zachowują drożność przez znacznie dłuższy czas, ale najczęściej nie mogą być usuwane.
W 2012 r. European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) opublikowała zalecenia dotyczące endoskopowego protezowania dróg żółciowych. W oparciu o wspomniane wytyczne i przegląd dostępnej literatury w poniższym artykule przedstawiono wskazania do endoskopowego protezowania dróg żółciowych i przewodu trzustkowego, jego wyniki w różnych grupach w zależności od przyczyny obstrukcji dróg żółciowych i rodzaju zastosowanej protezy oraz najczęstsze powikłania i ich leczenie.

 
Abstract
Endoscopic biliary stents are used in patients with benign and malignant biliary stenoses. Endoscopic biliary stent placement allows efficient palliative treatment of patients with malignant biliary stenosis. Additional indications to biliary stenting include: postoperative biliary tract injuries, bile leakage and prophylaxis of acute pancreatitis after endoscopic retrograde cholangiopancreatography.
Endoscopic biliary stenting is associated with smaller number of complications and decreased mortality in comparison to percutaneous drainage and surgical procedures. The most common complication of the procedure is stent’s dysfunction. Less prevalent complications include: cholecystitis, cholangitis, acute pancreatitis, perforation and bleeding.
There are many types of commercially available biliary and pancreatic stents vary by construction, material, diameter and shape. Plastic stents are efficient in many cases, they are also inexpensive and easily removable. Main disadvantage of plastic stents is common dysfunction after relatively short period of time with necessity of stent replacement to maintain proper bile drainage. Self-expanding metal stents maintain adequate bile flow for longer period of time, but often cannot be removed.
In 2012, European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) has published the guidelines regarding endoscopic biliary stent placement. In this article, on the basis of the mentioned guidelines and review of available literature, we present the indications to the endoscopic biliary and pancreatic stent placement, results depending on the etiology of bile tract constriction and type of prosthesis as well as the most common complications and their treatment.

Słowa kluczowe: protezowanie endoskopowe, protezy dróg żółciowych, rak dróg żółciowych, rak trzustki, zwężenia dróg żółciowych
Key words: endoscopic stenting, biliary stents, pancreatic cancer, cholangiocarcinoma, biliary stenoses

 

Samorozprężalne metalowe stenty (SEMS) w terapii niedrożności jelita grubego spowodowanej guzem nowotworowym
Self-expanding metal stents (SEMS) in the treatment of obstructing colon cancer
Marek Durlik, Julia Tuchalska

 

Streszczenie
Rak jelita grubego należy do najczęstszych nowotworów złośliwych. U 10-30% chorych ostra niedrożność jest pierwszym objawem choroby. Obecnie najczęściej wykonuje się zabiegi operacyjne w trybie ostrodyżurowym, które wiążą się z wysokimi wskaźnikami zachorowalności i śmiertelności. W 1991 r. Dohmoto jako pierwszy opisał endoskopową implantację stentu w leczeniu paliatywnym niedrożności jelita grubego. Samorozprężalne metalowe stenty (self-expanding metallic stents – SEMS) mogą być pomocne zarówno w postępowaniu paliatywnym, jak również jako pomost do planowej operacji. Ich zastosowanie zmniejsza długość hospitalizacji, liczbę powikłań oraz częstość wytworzenia stomii, a także wpływa pozytywnie na ocenę jakości życia. Niezbędne są dalsze randomizowane badania kliniczne, które oceniłyby odległe skutki tej terapii.

 
Abstract
Colorectal cancer is one of the most common cancer. Around 10%-30% of patients with colorectal malignancy present with acute colonic obstruction. Conventionally, these patients are treated with emergency surgery which is associated with high morbidity and mortality. In 1991 Dohmoto et al. first described the use of metallic stents. Self-expanding metallic stents can be used both as palliative treatment and as a bridge to elective surgery. The use of SEMS reduces the length of hospital stay, medical complications and the need of stoma formation. It is also associated with improved overall quality of life. Further randomized large-scale studies to investigate the long-term oncologic outcomes of this approach are necessary.

 
Słowa kluczowe: rak jelita grubego, niedrożność jelita grubego, SEMS, stent
Key words: colorectal cancer, colonic obstruction, SEMS, stent

 

Sytuacje kliniczne preferujące zastosowanie esomeprazolu
Clinical conditions preferring esomeprazole application
Andrzej Dąbrowski

 

Streszczenie
Inhibitory pompy protonowej (proton pump inhibitors – PPI) są nadal podstawą leczenia chorób związanych z kwasem solnym wydzielanym w żołądku. Pierwszy lek z tej grupy – omeprazol – stosowany jest już od ponad 20 lat. W międzyczasie pojawiły się kolejne PPI – lanzoprazol (1995 r.), pantoprazol (1997 r.), rabeprazol (1999 r.) i esomeprazol (2001 r.). Najnowszy lek z tej grupy – esomeprazol to S-izomer omeprazolu, który jest znacznie wolniej niż omeprazol metabolizowany w wątrobie, co skutkuje dłużej utrzymującym się i wyższym stężeniem tego leku we krwi. Wyniki wielu badań wskazują, że esomeprazol jest aktualnie lekiem najsilniej hamującym wydzielanie kwasu wśród wszystkich PPI dostępnych w Polsce. Esomeprazol ma bardzo szerokie zastosowanie terapeutyczne, lecz jest szczególnie użyteczny w leczeniu ciężkich postaci choroby refluksowej przełyku oraz w eradykacji H. pylori. 

 
Abstract
Proton pump inhibitors (PPI) are still the mainstay in the treatment of hydrochloric acid-related diseases. The first drug from this group – omeprazole has been used for the period of over 20 years. In the meantime, another PPIs have appeared – lansoprazole (1995), pantoprazole (1997), rabeprazole (1999) and esomeprazole (2001). The newest drug from this group – esomeprazole is S-isomer of omeprazole. It is metabolized in the liver much slower than omeprazole resulting in long lasting and higher blood concentration. The data from numerous studies indicate that esomeprazole is currently the most powerful PPI available in Poland. Esomeprazole has a broad spectrum of therapeutic applications, but it is especially useful in the treatment of severe forms of gastro-esophageal reflux disease and H. pylori eradication. 

 
Słowa kluczowe: esomeprazol, inhibitory pompy protonowej, choroba refluksowa przełyku, choroba wrzodowa
Key words: esomeprazole, proton pump inhibitors, gastro-esophageal reflux disease, peptic ulcer disease

 

53-letnia chora z bólem w nadbrzuszu; jak głęboko trzeba szukać?
Piotr Wosiewicz, Marek Hartleb

 

Streszczenie 
Przedstawiono przypadek 53- letniej kobiety diagnozowanej z powodu niecharakterystycznych dolegliwości bólowych brzucha. Badania obrazujące wykazały rozległą zakrzepicę, obejmującą żyłę wrotną, żyłę śledzionową i krezkową górną. Dalsze badania ustaliły jako przyczynę zakrzepicy samoistną nadpłytkowość oraz niedobór białka S. Włączono przewlekłe leczenie heparyną drobnocząsteczkową, kwasem acetylosalicylowym i hydroksymocznikiem. Leczenie to nie doprowadziło do rekanalizacji naczyń, lecz uchroniło chorą przed ostrym niedokrwieniem jelita.    

 
Abstract  
We present a case of 53 years-old women with nonspecific abdominal pain. Imaging methods disclosed extensive thrombosis involving portal, splenic and superior mesenteric vein. Further tests led us to a diagnosis of essential thrombocythemia and protein S deficiency. We implemented a chronic treatment with low molecular weight heparin, aspirin and hydroxycarbamide. This treatment did not result in vascular recanalization, but protected the patient from acute bowel ischemia. 

 
Słowa klucze: zakrzepica żyły wrotnej, nadpłytkowość samoistna, niedobór białka S
Key words: portal vein thrombosis, essential thrombocythemia, protein S deficiency