Celem przeglądu jest omówienie definicji, przyczyn i aktualnych zaleceń dotyczących diagnostyki i leczenia ostrych infekcyjnych zapaleń jelita grubego u dorosłych, będących powszechnym problemem medycznym o zróżnicowanych przyczynach.

Postępowanie w ostrym zapaleniu jelita grubego u dorosłych zależy od ustalenia przyczyny. Większość postaci zakaźnego zapalenia jelita grubego można leczyć środkami przeciwdrobnoustrojowymi. Badanie multipleks PCR (reakcja łańcuchowej polimerazy, polymerase chain reaction – PCR), po którym następuje celowana hodowla patogenów PCR‑dodatnich, często umożliwia potwierdzenie aktywnej infekcji, podczas gdy standardowe metody hodowli zapewniają izolaty do sprawdzenia wrażliwości na antybiotyki, podtypowania i sekwencjonowania całego genomu.

Zapalenie okrężnicy może mieć różną etiologię, w tym: zakaźne zapalenie okrężnicy, zapalenie okrężnicy związane z neutropenią, polekowe zapalenie okrężnicy i nieswoiste zapalenie jelit. Niniejszy przegląd przygotowano, aby przedstawić schemat szybkiej diagnostyki i leczenia ostrego zapalenia jelita grubego w celu zapobiegania poważnym powikłaniom (np. odwodnieniu i niedożywieniu lub toksycznemu rozdęciu okrężnicy) oraz podać zalecenia dotyczące terapii przeciwdrobnoustrojowej.

 

 

Probiotyki w chorobach wątroby
Probiotics in liver diseases
Halina Cichoż‑Lach

Streszczenie
Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w czynności jelitowego układu odpornościowego, wpływa na cały system immunologiczny w ustroju człowieka i jest istotnym czynnikiem utrzymującym hemostazę i dobrostan organizmu ludzkiego. Zaburzenie fizjologicznego składu mikrobioty jelitowej, a co za tym idzie, upośledzenie funkcji bariery jelitowej leży u postaw patogenetycznych wielu różnych chorób, także przewlekłych chorób wątroby. Próby jej modyfikacji przez stosowanie probiotyków mogą być istotnym elementem terapii. W tym artykule przedstawiono efekty stosowania wieloszczepowych probiotyków w przewlekłych chorobach wątroby. Te efekty wskazują na korzystny wpływ tej formy leczenia w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby i w alkoholowej chorobie wątroby. Są skuteczne w pierwotnej i wtórnej profilaktyce encefalopatii wątrobowej. Wyniki badań sugerują, że probiotyki poprawiają wydolność wątroby ocenianą w skali Childa‑Turcotte’a‑Pugha i w MELD (Model for End‑Stage Liver Disease).

Abstract
The gut microbiota plays a key role in the intestinal immune system, and is an important factor in maintaining hemostasis and well‑being of the human body. The disturbance of the physiological gut microbiota causes the impairment of the intestinal barrier function and is the pathogenetic basis of many different diseases, including chronic liver diseases. Attempts to modify the gut microbiota through the use of probiotics can be an important element of the therapy. This article presents the effects of multi‑strain probiotics in chronic liver diseases. They indicate the beneficial effect of probiotics in the treatment of non‑alcoholic fatty liver disease and alcohol‑related liver disease. Probiotics are effective in primary and secondary prevention of hepatic encephalopathy. The results of the research suggest that probiotics improve liver efficiency assessed by the Child‑Turcotte‑Pugh scale and Model for End‑Stage Liver Disease (MELD).

 

 

Personalizacja leczenia wedolizumabem w nieswoistych chorobach zapalnych jelit: dożylna lub podskórna postać leku w podtrzymaniu remisji
Personalisation of treatment with vedolizumab in inflammatory bowel disease: intravenous or subcutaneous administration for maintenance therapy
Edyta Zagórowicz

Streszczenie
Wedolizumab (Entyvio) jest monoklonalnym przeciwciałem skutecznym w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego‑Crohna. Po 3‑4 dawkach podawanych dożylnie w celu indukcji remisji u chorych z poprawą kliniczną stosuje się leczenie podtrzymujące. Początkowo dysponowano wyłącznie Entyvio do podawania dożylnego, ale niedawno zarejestrowano drugą postać leku do podawania podskórnego, która w badaniu klinicznym z udziałem pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego była podobnie skuteczna jak postać dożylna. Następnie skuteczność podskórnej postaci leku w leczeniu podtrzymującym potwierdzono w chorobie Leśniowskiego‑Crohna. W artykule omówiono aktualne schematy leczenia wedolizumabem z wykorzystaniem obu postaci. Przedstawiono również dane z piśmiennictwa na temat preferencji pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi w odniesieniu do dożylnego i podskórnego stosowania leków biologicznych. Chociaż wielu pacjentów preferuje leczenie preparatami podskórnymi w warunkach domowych, to inni czują się bezpieczniej, gdy otrzymują lek z rąk fachowego personelu, i nie będą zainteresowani przejściem z leczenia dożylnego na leczenie podskórne.

Abstract
Vedolizumab (Entyvio) is a monoclonal antibody effective in the treatment of ulcerative colitis and Crohn’s disease. Following 3 to 4 intravenous doses for induction of remission, the patients who respond are given maintenance therapy. Initially, solely intravenous formulation of Entyvio was available. Recently, following the completion of a clinical trial in ulcerative colitis patients, Entyvio for subcutaneous injections have been permitted for use. In the study the efficacy of the subcutaneous formulation was equal to the intravenous one. Next, the efficacy of the subcutaneous formulation in maintenance treatment was confirmed in Crohn’s disease. In the paper, current treatment algorithms using both formulation of vedolizumab have been discussed. Data from the literature on preferences of patients with autoimmune diseases concerning intravenous or subcutaneous treatment with biological drugs have also been presented. A proportion of patients prefer subcutaneous injections at home, but others feel safe when their drugs are administered by medical staff and will not be interested in the switch from intravenous to subcutaneous treatment.

Leczenie inhibitorem pompy protonowej – i co dalej?
Treatment with a proton pump inhibitor – and what next?
Barbara Skrzydło‑Radomańska

Streszczenie
Inhibitory pompy protonowej to najskuteczniejsza w terapii chorób zależnych od kwasu solnego (wrzód trawienny żołądka i dwunastnicy, eradykacja Helicobacter pylori, choroba refluksowa przełyku, dyspepsja czynnościowa, gastropatia wywołana niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, zespół Zollingera‑Ellisona) i rozpowszechniona grupa leków. Trzy ostatnie wymienione choroby stanowią wskazanie do długotrwałej terapii, której możliwymi następstwami mogą być powikłania infekcyjne (zakażenia jelitowe, rozrost bakteryjny w jelicie cienkim, zaburzenia mikrobioty) oraz zaburzenia wchłaniania (witaminy B12, wapnia, magnezu i żelaza). Grupą szczególnie zagrożoną wystąpieniem tych chorób są pacjenci po 65. r.ż., należy więc pamiętać o weryfikacji i rewaluacji wskazań. Odstawianie leczenia hiposekrecyjnego za pomocą inhibitorów pompy protonowej należy przeprowadzać stopniowo, redukując ich dawki, aby uniknąć efektu zwiększonego wydzielania kwasu „z odbicia”. Pomocne może być stosowanie leków działających miejscowo w przełyku i żołądku (alkalizujących, alginianów oraz osłaniających i kojących błonę śluzową) w formie preparatów monoskładnikowych i złożonych.

Abstract
Proton pump inhibitors (PPI) are the most effective in the treatment of hydrochloric acid‑related diseases (peptic ulcer of stomach and duodenum, Helicobacter pylori eradication, gastroesophageal reflux disease, functional dyspepsia, gastropathy caused by non‑steroidal anti‑inflammatory drugs, Zollinger‑Ellison syndrome) and a widely used group of drugs. The last three diseases are an indication for long‑term therapy, the possible consequences of which may include infectious complications (intestinal infections, small intestine bacterial overgrowth – SIBO, microbiota disorders) and malabsorption (of vitamin B12, calcium, magnesium and iron). The group particularly at risk of their occurrence are patients over 65 years of age, so it is important to remember about the verification and revaluation of indications. The withdrawal of hyposecretion treatment with PPI should be carried out gradually reducing their doses in order to avoid gastric acid rebound effect. It may be helpful to use drugs acting locally in the esophagus and stomach (alkalising, alginate, and preparations enhancing the protective barrier of esophageal mucosa) in the form of mono‑and complex preparations.

 

 

Heterotopia żołądkowa w przewodzie pokarmowym – diagnostyka i postępowanie
Gastric heterotopy – diagnosis and managment
Marek Romanowski, Aleksandra Kaczka

Streszczenie
Ektopia żołądkowa to obecność błony śluzowej charakterystycznej dla żołądka w różnych częściach przewodu pokarmowego. Najczęściej stwierdza się ją w proksymalnej części przełyku, dwunastnicy, jelicie cienkim i w odbytnicy. Częstość występowania jest zróżnicowana: w części szyjnej przełyku wynosi do ok. 18,5%, w dwunastnicy ok. 1,9%, natomiast w odbytnicy ok. 2,9%. Podobnie jak prawidłową błonę śluzową żołądka tkankę heterotopii może kolonizować Helicobacter pylori. Zazwyczaj ektopie żołądkowe są znaleziskami przypadkowymi i bezobjawowymi. Najczęściej objawy zgłaszają pacjenci z ektopią żołądkową zlokalizowaną w proksymalnej części przełyku. U tych chorych mogą wystąpić powikłania, takie jak: zwężenie, owrzodzenie z krwawieniem, przetoka, gruczolaki czy gruczolakoraki. Diagnostyka opiera się głownie na badaniach endoskopowych: gastroduodenoskopii, endosonografii czy kolonoskopii w wypadku podejrzenia ektopii w odbytnicy. Nie ma dotychczas wytycznych dotyczących leczenia ani nadzoru pacjentów ze stwierdzoną heterotopią żołądkową.

Abstract
Gastric heterotopy is the presence of the gastric mucosa in different parts of the gastrointestinal tract. It is most often found in the proximal part of the esophagus, duodenum, small intestine and rectum. The incidence varies: in the cervical part of the esophagus it is up to about 18.5%, in the duodenum about 1.9%, and in the rectum about 2.9%. Like normal gastric mucosa, heterotopia tissue may be colonized by Helicobacter pylori. Usually, gastric ectopies are asymptomatic and found coincidentally during endoscopic tests. The symptoms are most often reported by patients with gastric ectopy located in the proximal part of the esophagus. These patients may develop complications such as: stenosis, ulceration with bleeding, fistulas, adenomas or adenocarcinoma. Diagnostics is mainly based on endoscopic examinations: gastroduodenoscopy, endosonography or colonoscopy in the case of suspected ectopy in the rectum. To date, there are no treatment or surveillance guidelines for patients with known gastric heterotopy.

 

Zmiany w obrębie układu pokarmowego w przebiegu mukowiscydozy u dzieci
Changes in the digestive system in the course of cystic fibrosis in children
Sabina Więcek, Urszula Grzybowska‑Chlebowczyk

Streszczenie
Mukowiscydoza (cystic fibrosis – CF) jest uwarunkowaną genetycznie – autosomalnie recesywnie [mutacja genu CFTR (cystic fibrosis transmembrane conductance regulator)] – przewlekłą chorobą wieloukładową. Dotyczy przede wszystkim układu oddechowego i pokarmowego, w tym wątroby i trzustki. Najczęstsze objawy CF ze strony przewodu pokarmowego są związane z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki powodującą zaburzenia trawienia i wchłaniania, przewlekłą biegunkę tłuszczową, bóle brzucha, a w następstwie niedobór masy ciała i wzrostu. Rzadziej obserwuje się zmiany w obrębie wątroby i dróg żółciowych pod postacią stłuszczenia wątroby, włóknienia ogniskowego, marskości wątroby i nadciśnienia wrotnego. Jedną z manifestacji mukowiscydozy może być niedrożność smółkowa, często powiązana w późniejszych okresach życia z zespołem DIOS (distal intestinal obstruction syndrome) i/lub zaparciem stolca. W grupie pacjentów z CF częściej niż populacyjnie obserwuje się występowanie przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, refluksu żołądkowo‑przełykowego i/lub zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego. W pracy omówiono patomechanizm powstawania zmian w obrębie układu pokarmowego w przebiegu mukowiscydozy, objawy kliniczne i postępowanie diagnostyczno‑terapeutyczne.

Abstract
Cystic fibrosis (CF) is a genetically determined – autosomal recessive [mutation of the CFTR (cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) gene] – chronic, multi‑system disease, mainly affecting the respiratory and digestive systems, including the liver and pancreas. The most common gastrointestinal symptoms are related to pancreatic exocrine insufficiency, causing digestive and absorption disorders, chronic fatty diarrhea, abdominal pain, and subsequent body mass and growth deficiency. Less frequent changes in the liver and bile ducts in the form of fatty liver, focal fibrosis, liver cirrhosis and portal hypertension are observed. One of the manifestations of cystic fibrosis may be meconium ileus, often associated later in life with DIOS (distal intestinal obstruction syndrome) and/ or constipation. Small intestine bacterial overgrowth, gastroesophageal reflux and/or gastrointestinal motility disorders are more frequently observed in the group of CF patients. This paper discusses the pathomechanism of changes in the digestive system in the course of cystic fibrosis, clinical symptoms, and diagnostic and therapeutic procedures.

 

 

Rozedma podskórna jako rzadkie powikłanie kolonoskopii
Subcutaneous emphysema as a rare complication of colonoscopy
Ilona Savochka, Joanna Pietras, Andrzej Modrzejewski, Mirosław Parafiniuk

Streszczenie
Badania endoskopowe należą do często wykonywanych badań diagnostycznych. Są one bardzo bezpieczne – ryzyko wystąpienia poważnych powikłań kolonoskopii wynosi ok. 1%. Wzrasta ono u pacjentów w starszym wieku, z chorobą uchyłkową lub chorobami zapalnymi jelit. Praca powstała ze względu na nieliczną w języku polskim literaturę dotyczącą rozedmy podskórnej. W artykule opisano przypadek rzadkiego powikłania po wykonaniu badania kolonoskopii z polipektomią w postaci obszernej rozedmy podskórnej u młodego mężczyzny. W medycynie dość często słyszy się o rozedmie podskórnej, która najczęściej towarzyszy odmie opłucnowej jako skutek urazu klatki piersiowej. Bardzo rzadko natomiast rozedma występuje przy wykonywaniu rutynowych badań skriningowych. W pracy opisano mechanizm powstawania rozedmy podskórnej i rozprzestrzenianie się jej na różne okolice ciała. Kluczową rolę w tym mechanizmie odgrywa system powięziowy, dzięki któremu różne obszary organizmu człowieka mają możliwość komunikacji między sobą. Przedstawiono ponadto sposób postępowania z pacjentem, u którego wystąpiło powikłanie w postaci rozedmy podskórnej. Z reguły nie jest to sytuacja zagrażająca życiu człowieka, natomiast jest to objaw, który wymaga pilnej diagnostyki. Bardzo ważne w takim wypadku są ocena rozległości uszkodzenia i stan kliniczny pacjenta.

Abstract
Endoscopic examinations are frequently performed diagnostic tests. They are very safe – in the case of colonoscopy, the risk of serious complications is about 1%. The risk of complications is higher in elderly patients with diverticulitis or inflammatory bowel disease. This work was created due to the scarce amount of Polish literature on subcutaneous emphysema. The article presents a case of a rare complication of an extensive subcutaneous emphysema following a colonoscopy examination with polypectomy in a young male. The patient did not suffer from any chronic diseases. In the medical literature when the subcutaneous emphysema is described, it usually is linked with a pneumothorax as a result of a chest injury. It is very rarely discussed as a complications of a routine screening test. The article also explains the mechanism of subcutaneous emphysema development and its spreading to different parts of the body. A key role in this mechanism plays the fascia system, thanks to which the additional different areas of the body can communicate with each other. The article also includes a list of methods of dealing with a patient who developed a complication in the form of subcutaneous emphysema. As a rule, it is not a life threatening situation, but it is a symptom that requires urgent diagnosis. In such a case, it is very important to assess the extent of the damage and the clinical condition of the patient.

 

Pemfigoid w przebiegu raka jelita grubego – opis przypadku
Pemphigoid in the course of colorectal cancer – a case report
Julia Banasik, Anita Gąsiorowska

Streszczenie
Zespoły paraneoplastyczne to zaburzenia czynności układów i narządów wynikające z toczącego się procesu nowotworowego. Objawy paranowotworowe towarzyszą różnym nowotworom, najczęściej występują w przebiegu raka płuca, piersi, nowotworów ginekologicznych i hematologicznych. Niespecyficzność objawów i ich różnorodność często prowadzą do problemów diagnostycznych. Praca przedstawia opis przypadku pacjenta ze zmianami skórnymi w przebiegu raka jelita grubego.

Abstract
Paraneoplastic syndromes are system and organ dysfunctions resulting from the ongoing neoplastic process. Paraneoplastic symptoms accompany various neoplasms, most often in the course of lung cancer, breast cancer, gynaecological and haematological cancers. The non‑specificity of symptoms and their diversity often lead to diagnostic problems. The paper presents a case report of a patient with skin lesions in the course of colorectal cancer.

 

 

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego o zróżnicowanej etiologii – opis przypadku
Pseudomembranous colitis of various aetiology – a case report
Ewa Walecka‑Kapica, Marta Siedlecka, Agnieszka Wierzchniewska‑Ławska

Streszczenie
Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego (pseudomembranous colitis – PMC) jest stanem zapalnym jelita charakteryzującym się występowaniem specyficznych, szarożółtych błon rzekomych, które tworzą się na powierzchni błony śluzowej jelita grubego. Choroba objawia się biegunką, dolegliwościami bólowymi brzucha, współistniejącą gorączką, wysokim stężeniem surowiczym białka C‑reaktywnego i leukocytozą. Rozwój rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego w głównej mierze wiąże się z kolonizacją jelita przez bakterie Clostridioides difficile. Przy braku potwierdzenia zakażenia należy szukać innych, mniej powszechnych etiologii. W artykule zaprezentowano opis przypadku 76‑letniej pacjentki z rozpoznanym wieloletnim wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, dotychczas leczonej preparatami kwasu 5‑aminosalicylowego (5‑aminosalicylic acid – 5‑ASA), bez wywiadu steroidoterapii lub immunosupresji, hospitalizowanej z powodu bólu brzucha z towarzyszącą śluzowo‑krwistą biegunką.

Abstract
Pseudomembranous colitis is an inflammatory condition of the colon characterized by elevated yellow‑white plaques that connect to form pseudomembranes on the mucosa. Patients with the condition commonly present with diarrhoea, abdominal pain, fever, elevated level of C‑reactive protein and leucocytosis. Pseudomembranous colitis is often associated with Clostridioides difficile infection. If Clostridioides difficile is excluded, then other less common aetiologies should be ruled out to identify the correct diagnosis. This paper presents the case of 76‑years old woman with long‑term diagnosis of colitis ulcerosa with no history of steroids or immunosuppressive therapy, but only 5‑aminosalicylic acid (5‑ASA) preparation, hospitalized with abdominal pain common with diarrhoea with blood and pus.

Postępowanie lekarza podczas szczepień ochronnych
Rafał Patryn